چاپ

عصر قم - احادیثی که در خصوص اجر روزه‌‌داری آمده است، ذهن را به این پرسش وامی‌دارد که به‌راستی مگر روزه و روزه‌داری چه عمل شگفتی است که خداوند چنین پاداش‌های عظیمی برای آن در نظر گرفته است؟.
بارها و بارها از منبرها و تریبون‎های مختلف شنیده‎ایم که می‎گویند "ماه رمضان، ماه آمرزیده شدن گناهان است، ماه به بند کشیده شدن شیطان است، احادیث متعددی نیز در این خصوص وجود دارد، پیامبر اکرم فرموده‎اند:"روزه همانند سپری در برابر آتش جهنم است، هر فردی که در راه خدا حتی یک روز را به روزه داری بگذراند، خداوند به مدت 70پاییز صورت وی را از آتش جهنم حفظ خواهد کرد".
مطالعه‌ی این قبیل احادیث، ذهن را به این پرسش وامی‌دارد که به‌راستی مگر روزه و روزه‌داری چه عمل شگفتی است که خداوند چنین پاداش‌های عظیمی برای آن در نظر گرفته است؟
شاید اولین چیزی که با شنیدن واژه‎ی روزه‌داری به ذهن شنونده خطور کند، تحمل گرسنگی و تشنگی طاقت‌فرسای آن باشد، در صورتی که گرسنگی و تشنگی تنها بخشی از روزه داری است، نه تمام آن، واز بدترین حالت‌ها برای انسان روزه‌دار این است که تنها برداشتش از ماه رمضان همین‌ها باشد، همانطور که در حکمت 145نهج‌البلاغه از حضرت علی(ع)نقل شده که فرمودند: "چه بسا روزه داری که از روزه‎اش، جز گرسنگی و تشنگی بهره‎ای ندارد و چه بسا نماز خوانی که از نمازش جز رنج بیداری بهره‌ای نمی‌برد، خوشا خواب و خوراک خردمندان هوشیار!"
بنابراین اگر تلقی‌مان از روزه صرفا اجتناب از خوردن و آشامیدن باشد، امری کاملا غیرمنطقی و غیر شرعی است، چراکه خداوند در آیه‌ی 183 سوره بقره می‌فرماید: "یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ کَمَا کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ/ای اهل ایمان، بر شما هم روزه واجب گردید چنانکه امت‎های گذشته را فرض شده بود، و این دستور برای آن است که پاک و پرهیزکار شوید"، باتوجه به این آیه که هدف روزه داری را رسیدن به درجه‎ی تقوا بیان می‎کند، معلوم می‎شود که صرف تحمل رنج‎های مادی و اموری که جسم را تحت فشار قرارمی‌دهند(نظیر عملکرد برخی مرتاض‎ها) برای رشد انسان و به‎ بیان قرآن برای باتقوا شدن انسان کافی نیست، و اگر چنین بود خداوند مرتاضان، ریاضت‌کشان و گوشه نشینان را به‌عنوان الگوهای بشریت معرفی می‎کرد.
ترک گناه، بهترین عمل در ماه رمضان
روزه‌داری صرفا اجتناب از خوردن و آشامیدن نیست، و تنها با این اعمال نمی‌توان به حقیقت روزه‌داری دست یافت، هرچند صرف تحمل این رنج ها آثار مثبت خود را دارد و از نگاه خداوند دور نمی ماند اما درک کمال روزه داری چیزی فراتر از این را می‌طلبد، بعلاوه روزه دارحقیقی بودن، نیازمند انجام اعمال و فرائض خاص و دور از تصوری نیست همانطور در کتاب امالی صدوق نقل شده است که حضرت علی(ع)از رسول خدا(ص) در مورد بهترین اعمال در ماه مبارک رمضان پرسیدند، پیامبر فرمودند:" بهترین اعمال در این ماه پرهیز از محرمات خدواند است".
وجود انسان متشکل از دو بعد جسمانی و روحانی است، بنابراین روزه‎ی حقیقی در ماه مبارک رمضان نیز باید شامل مراقبه‌ی توامان از جسم و روح انسان باشد، چرا که توجه به یکی و غفلت از دیگری اشتباه است، همانطور که جسم انسان در ماه رمضان پالایش پیدا می‎کند، روح انسان نیز در اثر این پرهیزها و مراقبت‎ها زنده‎تر، پویاتر و به فطرت الهی خودش نزدیک‌تر شود.
جایگاه نیت روزه
از جمله ویژگی های روزه حقیقی که به روح انسان مربوط است و متاسفانه انسانِ درگیر ظواهراز آن غفلت می‌کند، نیت روزه است، چرا که نه تنها روزه بلکه تمام فرائض اسلام درصورت خلوص نیت است که نزد خداوند اعتبار پیدا می‌کند.
میرزا جواد ملکی تبریزی در کتاب المراقبات خویش در اینباره می‌گوید:(اى عاقل! درباره روزه‌اى که مى‌گیرى بیندیش که اگر با این نیتى که گفتیم (خاصانه برای خداوند) روزه بگیرى به تمام کرامتها و مقامهاى عالى روزه‌داران و مخلصین و بیش از آن رسیده، و فرشتگان خدا به خدمتت در آمده و حتى خدا در خواب قیلوله‌ات به تو آب و غذا مى‌خوراند و کسى توان بیان تعداد فضل و کرامت خدا را ندارد، ولى اگر بخاطر ریا و کسب شهرت روزه بگیرى، خوار و از عبادت کنندگان شیطان شده و با چهار اسم خوانده مى‌شوى: حیله‌گر، فاجر، دروغگو، ریا کننده و به این ترتیب سزاوار آتش مى‌گردى، و این اختلاف زیاد بخاطر اختلاف نیت‌ها است) اگر مسئله قلب و نیت به این اهمیت نبود، خداوند در قرآن، در سوره شمس یازده قسم به رستگارى کسى که آن را تزکیه کرده، و بدبختى کسى که آن را آلوده نماید، یاد نمى‌کرد. به همین جهت انسان باید با تمام توان سعى کند که نیت خود را خالص نموده تا جایى که به مقام صدق در اخلاص برسد).
ابعاد انسانی و اجتماعی روزه داری
روزه‌دار واقعی، در حالی که کرامت حضور در ماه مبارک رمضان نصیب وی گشته است، با بی توجهی به روح و روان خود و انجام گناهانی مانند غیبت، تهمت و دروغ خود را از اجر و پاداش کم نظیر روزه‌داری محروم نمی‎کند، در کتاب بحارالانوار از حضرت زهرا(س) نقل شده که فرمودند: "اگر فردی زبان و گوش و اعضایش را از گناه نگاه ندارد، روزه‎اش فایده‎ای ندارد."
دراهمیت این مطلب در بحارالانوار از پیامبر گرامی اسلام نقل شده است که فرمودند:"هرکس در ماه رمضان درباره مسلمانی غیبت کند، بر روزه‌داری‎اش پاداشی نخواهد یافت".
حقیقت مطلب این است که ماه رمضان فرصت بزرگی برای آمرزیده شدن گناهان و چشیدن لذت عبادت برای خداوند است، اما همانطور که ذکر شد این موارد تنها با گرسنگی و تشنگی حاصل نمی‎شود و نگاه خداوند و پیشوایان دینی اسلام به روزه داری، نگاهی فراتر از این موارد و دارای ابعاد انسانی و اجتماعی است که در ارتباط با جامعه رقم می‎خورد، همانطور که پیامبر اکرم(ص) در اینباره فرموده‎اند: "هر کس در ماه مبارک رمضان 6خصوصیت را داشته باشد، خداوند گناهان وی را می‎آمرزد؛ از دین خود نگهداری کند، خویشتن‎داری کند، روابط با نزدیکان و خویشان را تجدید کند، به همسایه خودآزار و اذیت نرساند، زبان خود را کنترل و حقوق دیگران را رعایت کند.
چه حیف می‌شود که از این ظرفیت کم نظیری که خداوند درماه مبارک رمضان پیش روی مسلمانان می‌گذارد، برای تمرین و تقویت جسم و روح خود استفاده نکند و قبل و بعد این ماه مبارک برای آن تغییر مثبتی حاصل نشود.
انتهای پیام