چاپ

عصرقم- در روز چهارشنبه اول مهر 1281 هجری شمسی مطابق با 20 جمادی الثانی 1320 ه.ق یعنی سالروز ولادت حضرت زهرا(س)، از سلاله پاک آن بانوی اطهر در شهرستان خمین مولودی پای به عرصه هستی نهاد که او را «روح الله» نام نهادند که بعدها به «امام خمینی» مشهور شد و با قیام الهی خویش سرنوشت ایران و جهان را دگرگون ساخت و تا همیشه تاریخ نام ایشان در دفتر عدالت خواهان و ظلم ستیزان و مروجان اسلام ناب محمدی خواهد بود.

امام خمینی(ره) با قیام الهی خود در عصر غربت انسانیت، بت‌ها را شکستند و دریچه‌های نور را به روی انسان‌های دردمند و منتظر گشودند؛ برای شناخت امام خمینی(ره)، بررسی مقطع زمانی خاص یا بُعدی از زندگی ایشان کافی نیست. آن امام عارف را باید در تمامت عقیده و ایمان و عملش و در همه ادوار زندگی‌اش شناخت.

اندیشه‌ها و عملکرد امام خمینی(ره) در عرصه‌های مختلف ایشان را به عنوان رهبر موفق یک انقلاب بزرگ اسلامی و هم به عنوان مؤسس و معمار یک نظام سیاسی اسلامی (جمهوری اسلامی) به جهانیان معرفی کرد که به نظر می‌آید که این اندیشه‌ها و عملکردها برآمده از یک طرح جامع نظری است.

با وجود سیطره تمدن غربی بر جهان امروز و شیفتگی بسیاری به زرق و برق آن، امام خمینی(ره) کسی بود که راه جدیدی را برای انسان امروز ارائه نموده و به تعبیر اندیشمند پسامدرن فرانسوی، «میشل فوکو» منادی معنویت و روحی جدید برای جهان بی روح در عصر حاضر گردید.

ولادت امام خمینی(ره) بهانه‌ای شد تابه بازخوانی اندیشه‌های ایشان بپردازیم و در همین رابطه با دو تن از پژوهشگران و صاحبنظران در این زمینه به گفت‌وگو پرداختیم تا به اطلاعات عمیق‌تری از اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) برسیم.

توجه به تمام جوانب مردم سالاری دینی در دیدگاه امام خمینی(ره)

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و علوم انسانی گفت: امام خمینی(ره) به مردم سالاری دینی و جایگه و نقش مردم در همه ابعاد توجه ویژه‌ای داشتند و معتقد بودند مردم باید در فرآیند امور اجتماعی نیز نقش مؤثری داشته باشند و رهبر بدون حضور مردم نمی‌تواند کاری انجام دهد.

شریف لک زایی، تأمین و تحقق عدالت و استقلال را شعارهای اصلی امام دانست و ادامه داد: این موارد در ذیل همان مردم سالاری دینی می‌گنجد.

در اندیشه سیاسی امام راحل پذیرش انتقاد، رضایت هرچه بیشتر مردم از نظام سیاسی را فراهم می‏‌آورد

وی از مشارکت مردم در حل مشکلات اقتصادی در شرایط فعلی سخن گفت و تأکید کرد: باید امکانی فراهم شود که نظریه مردم سالاری دینی حضرت امام(ره) به صورت جامع مورد بررسی قرار گیرد؛ اما متأسفانه به عنوان نمونه مردم در مسائل اقتصادی دخیل نیستند و مشارکت مؤثری وجود ندارد.

این استاد فلسفه سیاسی معتقد است باید نگاه ما به مردم سالاری دینی در اندیشه امام خمینی(ره) عوض شود و تمامی جوانب این نظریه را در نظر داشته باشیم نه فقط بخش سیاسی آن؛ مردم سالاری دینی که تا چه اندازه با واقعیت سازگار است، قابل تأمل و بررسی است.

لک زایی بیان کرد: در اندیشه سیاسی امام راحل پذیرش انتقاد، رضایت هرچه بیشتر مردم از نظام سیاسی را فراهم می‏‌آورد؛ مردم احساس تعلق خاطر بیشتری به نظام سیاسی دارند، زیرا می‏‌توانند از آن انتقاد کنند و مردم ناظر کارکردهای دولت و دولتمردان هستند و آنان باید در مقابل اعمالی که انجام می‏‌دهند در برابر ملت پاسخگو باشند؛ بر همین اساس مشارکت فعال مردم و نظارت آنان نسبت به مسائل گوناگون همواره مورد تأکید حضرت امام بوده است.

روحیه مردمی امام خمینی(ره) و ابعاد شخصیتی ایشان

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه نیز در همین زمینه گفت: اندیشه‌های امام خمینی(ره) به عنوان یک فیلسوف، عارف و فقیه دارای ابعاد مختلف علمی است. مسلما این اندیشه‌ها دارای زیربنا و روبناست که شناخت آنها برای درک کاملی از اندیشه‌های ایشان ضروری است.

حجت الاسلام محسن غرویان در ادامه با اشاره به اینکه حضرت امام را جهانیان و مردم ایران به‌عنوان یک عارف، فقیه، فیلسوف و سیاستمدار می‌شناسند،‌ اظهار داشت: وجه غالب شخصیت حضرت امام خمینی(ره) از همان بعد اخلاقی، عرفانی و زهد و تقوا ساخته‌ شده است.

وی سیاست را تحت‌الشعاع شخصیت عرفانی حضرت امام(ره) دانست و تصریح کرد: می‌توان این نتیجه را گرفت که سیاست باید تحت تأثیر اخلاق قرار گیرد و برای آن خواسته شود و نه بالعکس. امام این درس را به یادگار گذاشتند که قدرت و حکومت نباید ما را از اخلاقیات دور کند و درس بزرگی بود که از حضرت امام(ره) باقی ماند.

امام راحل در تفکراتشان یک نواندیش دینی بودند و شهامت و جرأت علمی بالایی داشتند

به گفته این استاد حوزه و دانشگاه، امام راحل در تفکراتشان یک نواندیش دینی بودند و یک شهامت و جرأت علمی بالایی داشتند چرا که آن چیزی را که بر اساس ادله می‌رسیدند بیان می‌کردند و نمونه‌هایش موسیقی و شطرنج و امثال اینها بود.

وی اظهار داشت: نواندیشی های دینی در چارچوب قواعد فقهی و اصولی ایشان به این معنا بود که ما شرایط زمان و مکان را در جهان امروز در نظر بگیریم و بتوانیم احکام اولیه و ثانویه را مطابق با این نیازها مطرح کنیم.

حجت الاسلام غرویان با اشاره به مردم سالاری دینی از دیدگاه امام خمینی(ره)، تصریح کرد: پشتوانه اصلی حکومت و حاکمیت مردم هستند. اگر مردم در صحنه و حامی حکومت باشند، حکومت و حاکمیت باقی می‌ماند؛ اگر مردم پشت حکومت را خالی کنند مسئولان نمی‌توانند باقی بمانند.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی العالمیه تأکید کرد: امام راحل یک روحیه مردمی بسیار بالا داشتند و در فرمایشات ایشان سخنان زیادی با این مضمون وجود دارد که سفره انقلاب را مردم پهن کرده‌اند و مسئولان بر سر این سفره مردم نشسته‌اند