چاپ

عصر قم - رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه گفت: علوم عقلی در حوزه علمیه رشد قابل توجهی داشته اما در عین حال تهدیدها جدی است.

به گزارش خبرنگار مهر ، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه در نشست بررسی جایگاه علوم عقلی در حوزه‌های علمیه اظهار داشت: بررسی علوم عقلی در حوزه علمیه بحث توصیفی و توصیه‌ای دارد و ابتدا باید توصیف دقیقی از علوم عقلی در حوزه‌های کنونی داشته باشیم.
وی افزود: بعضی از دغدغه‌مندان علوم عقلی به گونه‌ای اظهارنظر می‌کنند که گویا حوزه علمیه امروز همان حوزه 50 سال قبل است و نمی‌بینند که از برکت انقلاب و رهنمودهای امام راحل و مقام معظم رهبری، امروزه علوم عقلی در حوزه علمیه رشد قابل توجهی داشته است. البته از طرف دیگر تهدیدها بسیار جدی است. بنابراین باید توصیف دقیقی کرد و بر اساس این توصیف، آسیب‌ها را شناسایی کرده و سپس توصیه‌های لازم برای ترقی علوم عقلی بیان کرد.
وی با بیان این که توصیف از علوم عقلی در حوزه علمیه در دو ساحت عمومی و تخصصی از نظر آموزش و پژوهش و ساحت موضوعی مطرح است، افزود: در ساحت عمومی و تخصصی هر طلبه‌ای در سال‌های اول و دوم منطق می‌خواند، مقداری هم کلام عقلی دارند که اخیرا کتاب‌های درسی کلام به سمت کلام نقلی گرایش بیشتری پیدا کرده است.
به گفته عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، حوزه علمیه کتاب‌هایی منتشر کرده که طلبه‌ها مخیر هستند که بدایه الحکمه بخوانند یا کشف المراد، ولی حضور و غیاب ندارد.
وضع علوم عقلی در ساحت تخصصی
حجت‌الاسلام خسروپناه در مورد وضع علوم عقلی در ساحت تخصصی حوزه علمیه گفت: در حوزه کنونی درس‌های آزاد علوم عقلی فراوان شده است. شاید بیش از 200 کلاس علوم عقلی مانند فلسفه، عرفان نظری و کلام عقلی تدریس می‌شود و حتی تفسیر عقلی قرآن و تفسیر عقلی نهج‌البلاغه هم رو به افزایش است.
وی افزود: گروه‌های آموزشی در مراکز حوزوی شکل گرفته و در سال‌های اخیر رشته‌های تخصصی مصوب شده است. کتاب‌هایی مانند «نهایه الحکمه»، «شرح الاشارات و التنبیهات»، «شواهدالربوبیه»، بخش‌هایی از «اسفار اربعه» ملاصدرا و «حکمت اشراق» به صورت تخصصی تدریس می‌شود.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ادامه داد: در برخی مراکز حوزوی دانشگاهی نیز رشته‌های علوم عقلی وجود دارد و در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری دانش پژوهانی دارد. کلام عقلی نیز در موسسه امام صادق(ع) زیر نظر آیت‌الله سبحانی تدریس می‌شود. موسسات و مراکز پژوهشی نیز گروه‌های علوم عقلی را دارند و کتاب‌هایی را منتشر می‌کنند.
وی با بیان این که آثار فراوان فلسفی در دو دهه اخیر منتشر شده که در تاریخ تشیع و حوزه‌ها کم نظیر است، اظهار داشت: از همه مهم‌تر تأسیس مجمع عالی حکمت است که ظرفیت خوبی محسوب می‌شود که به توصیه مقام معظم رهبری ایجاد شده و با اجتماع استادان برجسته، توانسته شبکه فلسفی خوبی را ایجاد کند.
وضع علوم عقلی در ساحت موضوعی
وی در بیان ساحت موضوعی مباحث عقلی در حوزه گفت: در گذشته، حوزه‌های علمیه بیشتر مباحث فلسفه اولی را پیگیری می‌کردند. الان هم فلسفه اولی با مکاتب سه گانه در حوزه تدریس می‌شود. اما تأسیس و گسترش فلسفه مضاف از اتفاق‌های جدیدی است که در حوزه علمیه رخ داده و از حوزه‌ها به دانشگاه راه یافته است.
وی با بیان این که در گذشته، چیزی به نام فلسفه فقه در حوزه نبود، تصریح کرد: الان هم تدریس فلسفه فقه در حوزه علمیه انجام می‌شود و هم پژوهش در مورد فلسفه فقه صورت گرفته است. چند کتاب با این عنوان و دهها کتاب به صورت مساله محور درباره فلسفه فقه منتشر شده است. این نشان می دهد که در حوزه علمیه به لحاظ موضوعی، بحث های فلسفه کاربردی شکل گرفته و حتی نگاه فلسفی به خود فلسفه شده است.
وی تاکید کرد: در ساحت عمومی حوزه علمیه در زمینه علوم عقلی اتفاق چشمگیری نیفتاده است. اما در ساحت تخصصی چه در آموزش و چه در پژوهش و چه در زمینه فلسفه اولی و موضوعات کاربردی و فلسفه‌های مضاف حوزه علمیه تغییر چشمگیری داشته است و آموزش‌ها و پژوهش‌های ابتکاری در این دو دهه شکل گرفته و می‌توان سیر تکاملی را در این ساحت کاملا مشاهده کرد.