چاپ

قم آنلاین - قم - علمای شیعه و اهل سنت حاضر در «کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» در قم، ضمن تاکید بر نقش شیعه در گسترش این علوم، خواستار رویکرد تعاملات علمی مذاهب اسلامی در مسیر سازنده شدند.
به گزارش ایرنا، در نخستین روز برگزاری این کنگره بین المللی که روز پنجشنبه در مرکز همایش های‌ بین‌المللی رسول اعظم (ص) مدرسه علمیه امام موسی کاظم (ع) قم، با حضور آیات ناصر مکارم شیرازی و جعفر سبحانی از مراجع تقلید و همچنین علما و شخصیت های برجسته ادیان مختلف از 50 کشور جهان برگزار شد، تنی چند از شخصیت های علمی و مذهبی کشورهای ایران، عراق، لبنان، هند، مالزی و اندونزی به ایراد سخنرانی پرداختند.
اهتمام اسلام به علم اندوزی، پرهیز از اختلاف میان شیعه و سنی، جامعیت نگاه اسلام به انسان، بیان خدمات عالمان شیعه در ترویج آموزه های دینی، ضرورت نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی و ضرورت جمع آوری و نسخه برداری از میراث علمی اسلامی در کتابخانه های دنیا محورهایی بود که سخنرانان این کنگره به آن اشاره کردند.
** پایه اسلام بر علم و دانش است
دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در این کنگره با بیان این که علمای اسلام در طول تاریخ، بزرگترین خدمات را به جهان بشریت ارائه کرده اند گفت: در هیچ دین و مکتبی به اندازه اسلام، بر طلب و گسترش علم توجه و سفارش نشده است.
آیت الله محسن اراکی با تاکید بر این که پایه اسلام بر علم و دانش است، ادامه داد: علم در اسلام دارای جایگاه ویژه ای است که پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) از جمله پیشگامان اصلی در پیدایش و گسترش علوم اسلامی بوده اند که در این عرصه امام علی(ع) پیشتاز این امر است.
وی با تاکید بر این که تبیین نقش علمای شیعه در توسعه علوم اسلامی به معنای نفی تلاش علمای اهل سنت نیست، افزود: در دوران امام صادق(ع) مکتب آن امام همام به عنوان بزرگترین مکتب علمی جهان اسلام تبدیل شد و شاگردان بسیاری تربیت شدند که نقشی عظیم در ایجاد علوم و گسترش آنها در عرصه های مختلف داشتند.
** رویکرد تعاملات علمی مذاهب اسلامی در مسیر سازنده باشد
مدیرحوزه های علمیه سراسر کشور نیز در این کنگره، مسلمانان را دارای تمدن و هویت واحد دانست و گفت: تمدن اسلام و مذاهب اسلامی در تولید و تطبیق علوم مختلف در طول تاریخ سهم یگانه ای را ایفا کرده اند که شیعه در ایجاد و گسترش ابعاد مختلف تمدن اسلامی و نیز تمام شعب دانش های بشری نقش ویژه ای را داراست.
آیت الله علیرضا اعرافی با بیان این که در دوره جدید امت اسلام آماده ورود به قلمرو علوم جدید است افزود: اسلام و امت اسلامی بر خلاف گذشته که تنها محدود و متمرکز در مراکز علمی حوزوی بود، امروز شاهد گسترش آن در تمام ابعاد میان مردم و کشورهای مختلف هستیم.
وی با تاکید بر این که حوزه های علمیه شیعه در دهه های اخیر گام های عظیمی در توسعه علوم اسلامی برداشته اند، اظهار داشت: حوزه های علمیه در دهه های اخیر یک دوره جدید از رشد و شکوفایی را آغاز کردند، به طوری که امروز در چند بخش دارای میراث عظیم علمی در حوزه تفسیر و علوم پیرامونی هستیم.
اعرافی با تاکید بر این که همواره در میان مذاهب اسلامی تبادل علمی و گفت و گوی آزاد وجود داشته است ادامه داد: رویکرد تعاملات علمی باید در مسیر سازنده، تحلیلی و علمی قرار گیرد و این کنگره نیز با تاکید بر انصاف، ادب و دوری از تعصبات به دنبال افق تازه در آینده است.
امام جمعه موقت قم با بیان این که در پرتو انقلاب شکوهمند اسلامی، حوزه های علمیه دوره جدید رشد و شکوفایی خود را آغاز کرده اند ادامه داد: در دهه اخیر در حوزه قرآن و تفسیر و علوم وابسته، به قلمروهای جدیدی در بخش‌های مختلف پرداخته شده است ضمن این که در حوزه علوم حدیث شاهد گام‌های رو به جلو هستیم.
اعرافی اضافه کرد: در حوزه فقه و اصول علاوه بر استمرار شیوه‌های سنتی شاهد ورود به عرصه‌های جدید هستیم که در این زمینه در حوزه علوم عقلی نیز مطالعات تطبیقی در دوره معاصر رشد زیادی پیدا کرده و همه فلسفه‌های غربی مورد توجه، تطبیق و نقد قرار گرفته است.
*** در دوران انقلاب شاهد جهش علمی شیعه هستیم
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز گفت: شاهد جهش علمی شیعه در دوران انقلاب اسلامی هستیم که باید به این موضوع به صورت گسترده ‌تر توجه شده و نسبت به معرفی شخصیت و دستاوردهای علمی آن‌ها اهتمام داشته باشیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر رشاد با اشاره به توجه خاص به برخی از شاخه‌ها، مکاتب حکمی شیعی و اسلامی، اظهار کرد: امتداد آموزه‌های اسلامی در عرصه‌ها مختلف به خوبی قابل مشاهده است که یکی از این حوزه‌ها طب متعالی است که در این عرصه حرفی برای گفتن داریم.
وی با بیان این که فلسفه‌های سیاسی موجود در جهان بر اساس آموزه‌های اسلامی در حال متحول شدن است گفت: در حوزه اصول با مکاتب جدید و در حوزه تفسیر با پدیده‌های جدید روبرو هستیم که برای شناسایی مطلوب این پدیده‌ها و مکاتب و بهره ‌برداری از آن‌ها باید نسبت به استفاده از علوم گذشتگان نیز توجه لازم را داشته باشیم.
** راهبرد استکبار، ایجاد جنگ بین شیعه و سنی است
رئیس شاخه جنوب جماعت علمای عراق نیز در این کنگره، راهبرد استکبار را ایجاد جنگ بین شیعه و سنی دانست و گفت: هر زمانی که یک عالم سنی به علمای شیعه نزدیک می شود، او را به شیعه شدن متهم می کنند؛ زیرا استکبار جهانی می خواهد که شیعیان و اهل سنت با هم درگیر جنگ باشند.
شیخ خالد الملا با تاکید بر این که باید شناخت مسلمانان از یکدیگر بدون واسطه باشد اظهار کرد: اهل سنت و شیعیان یکدیگر را از طریق کتاب های فرق و ادیان می شناسند که این کتاب ها چیزی جز ایجاد تفرقه را رقم نمی زند.
وی با بیان این که ویژگی های مذاهب محترم هستند، اما باید پیروان مذاهب نسبت به یکدیگر با روی باز عمل کنند ادامه داد: در کتابخانه های شیعیان، کتاب های اهل سنت وجود دارد و باید عالمان اهل سنت هم کتاب های شیعیان را در کتابخانه های شخصی خود داشته باشند.
وی با اشاره به تجربه های گرانقدر عراق برای اتحاد بین شیعیان و اهل سنت، افزود: تقریب بین عالمان اسلامی ضروری است که در این زمینه مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در عراق، تلاشی حقیقی در این زمینه دارد که موسسه های مختلفی با این مجمع همکاری دارند.
** اسلام نگاهی جامع به ابعاد زندگی انسان دارد
رهبر شیعیان ترکیه و رئیس جمعیت جعفریه استانبول در ادامه این کنگره، اسلام را دین صلح و رحمت دانست و گفت: ترور و خشم مورد تایید اسلام نیست بلکه اسلام در ابعاد مختلف به دنبال ترویج آموزه‌های صحیح است و این نگاه موجب افزایش گرایش به اسلام شده است.
صلاح الدین اوزگندوز افزود: به واسطه این که اسلام، نگاهی جامع به ابعاد مختلف زندگی دارد به همین دلیل احکام و موضوع های نادرست را در میان مردم ترویج نمی‌دهد.
وی با بیان این که استکبار با ترویج افراط گری به دنبال ضربه رساندن به چهره واقعی اسلام است ادامه داد: اگر چهره حقیقی دین مبین اسلام برای همگان آشکار شود می‌توانیم اسلام را فراگیر و بسیاری از اهداف مورد نظر خود را در سطح جامعه بشری اجرایی کنیم.
** معرفی نشدن نقش شیعه در توسعه علوم از جمله مظلومیت های شیعیان است
دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت(ع) نیز با تاکید بر ضرورت معرفی اقدام ها و اثرگذاری عالمان، دانشمندان و بزرگان شیعه در توسعه و پیدایش علوم اسلامی گفت: مظلومیت مکتب اهل بیت(ع) و پیروان آنان، پنهان ماندن نقش علما و شخصیت‌ها و مکتب در نشر علوم بوده است.
آیت‌الله محمدحسن اختری، توسعه تخصصی علوم اسلامی در بیش از 500 رشته را نشان از گسترش علوم اسلامی دانست و ادامه داد: ائمه اطهار(ع) به جز مواهب، آثار و برکات بزرگی که داشتند و در گسترش علم نیز نقش بسیار کلیدی و اساسی ایفا کردند که تبیین نقش اهل بیت(ع) در پیدایش و گسترش علوم اسلامی اقدام بزرگی است که باید بیش از پیش مورد تاکید قرار گیرد.
** آشنایی پژوهشگران نسبت به گستره‌ تاریخی روایات ضروری است
عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) نیز در ادامه این کنگره گفت: تا کنون مجموعه تاریخی یکپارچه‌ای از عملکرد علمای شیعه در حوزه علوم اسلامی تهیه نشده است که به دلیل اهمیت آن، می تواند این موضوع نیز به عنوان یکی از دستور کارهای این کنگره مورد توجه قرار گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسن خندان الویری با اشاره به اهمیت علم تاریخ نگاری و روش های مختلف استخراج تاریخی روایات، ادامه داد: پژوهشگران باید در فعالیت‌های پژوهشی خود با گستره‌های تاریخی روایات آشنا شوند، چرا که این کار بر میزان درستی تحلیل پژوهشگران بسیار موثر است.
وی افزود: دسته بندی موارد تاریخی، بهره گیری از تاریخ بیان شده در قرآن، روش تحلیل محتوای کیفی، تحلیل مضمون با رویکرد غیرمحتوایی و مبنا قرار دادن کتاب‌های تاریخی و عرضه آن‌ها به روایات از جمله روش های استخراج تاریخ در روایات است که در این راستا عناوین ابواب باید در جوامع روایی مبنا قرار گیرد.
** علمای شیعه خدمات زیادی در هندوستان انجام داده اند
رئیس موسسه انسانیت هندوستان در بخش دیگری از این کنگره بین المللی، با اشاره به نقش علمای شیعه و ایرانی در گسترش علوم اسلامی در هندوستان گفت: ایرانی ها و مسلمانان 800 سال در این کشور حکومت کرده‌ و در این مدت علمای ایرانی خدمات فراوانی به هندوستان ارائه دادند که از آن دوران آثار ارزشمندی در راستای ترویج اسلام در این منطقه به جای مانده است.
شیخ شریف ظاهر، اقدام جمهوری اسلامی در حوزه علوم اسلامی از جمله برگزاری کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی را قابل تحسین و اثرگذار دانست و گفت: ما همواره تحت تاثیر اقدام های جمهوری اسلامی ایران در حوزه علوم اسلامی قرار گرفته‌ایم.
وی با اشاره به نقش اثرگذار علمای شیعه از صدر اسلام تا امروز، خاطرنشان کرد: تعدد بسیار زیاد کتاب های ارزشمند اسلامی به زبان فارسی در هندوستان نشان از اهتمام علمای شیعه به ترویج اسلام و شیعه در این منطقه دارد.
** علمای شیعه در ترویج آموزه‌های دینی اسلام موثر بوده‌اند
عضو مجلس خبرگان رهبری نیز با اشاره به ضرورت استمرار دستاوردهای علمی کنگره بین‌المللی نقش شیعه در تولید و گسترش علوم اسلامی گفت: این کنگره می تواند خاستگاهی برای توسعه گفتمان‌های علمی در عرصه‌های مختلف باشد که لازمه آن پیگیری و استمرار دستاوردهای علمی آن است.
آیت الله احمد مبلغی با تقدیر از تلاش‌های آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی برای برگزاری باشکوه این کنگره بین المللی تاکید کرد: در انقلاب اسلامی شخصیت‌های بسیاری از بزرگان شیعه برای ترویج علوم اسلامی تلاش کرده‌اند که تلاش‌های این مرجع تقلید در دوره‌های مختلف منشاء گسترش علوم اسلامی بوده است.
وی با بیان این که باید بزرگان شیعه به جامعه معرفی شوند، اظهار کرد: علمای شیعه به روش‌های مختلف در ترویج آموزه‌های دینی اسلام موثر بوده‌اند که حوزه علمیه باید نسبت به معرفی این علما و عملکرد آن‌ها توجه داشته باشد.
** میراث علمی اسلامی در کتابخانه های دنیا محبوس شده است
علامه سید مرتضی مرتضی از لبنان نیز با بیان این که بخش زیادی از تولیدات و آثار علمی علمای شیعی در طول تاریخ نابوده شده است گفت: متاسفانه در دوره های مختلف تاریخی شاهد از بین رفتن بسیاری از میراث و دستاوردهای علمی اهل بیت(ع) و علمای شیعه هستیم که امروزه بخش زیادی از این دستاوردهای علمی دیگر وجود ندارد.
وی با انتقاد از جلوگیری کتابخانه های دنیا برای دسترسی محققان به نسخه های خطی گفت: اگر در مراکز و کتابخانه ی دنیا جستجو شود، گنج های فراوان علمی از نسخ خطی علمای گذشته خواهیم یافت که این آثار اگر چه جزو میراث ما محسوب می شود ولی متاسفانه دستیابی ما به آنها ممنوع است.
در این کنگره همچنین 72 اثر علمی کنگره نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی شامل 55 کتاب مختلف، چهار مقاله، هفت مجله تخصصی، دو نرم‌افزار منشور کنگره و چهار خبرنامه، آثار علمی این کنگره، تمبر کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی و نیز پایگاه اینترنتی نسخ خطی با حضور حضرات آیات ناصر مکارم شیرازی، جعفر سبحانی، علیرضا اعرافی و محسن اراکی رونمایی شد.
همزمان با برگزاری کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی در قم، نمایشگاه گرافیک و عکسی از فعالیت شیعیان برپا شده است.
کنگره بین‌المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی که از امروز 20 اردیبهشت آغاز شده تا 21 اردیبهشت ماه جاری در مرکز همایش های‌ بین‌المللی رسول اعظم (ص) مدرسه امام موسی کاظم (ع) ادامه خواهد داشت. در این کنگره بین المللی، 2 هزار میهمان از جمله 100 شخصیت از 50 کشور جهان حضور دارند.
1950 مقاله به دبیرخانه این کنگره بین المللی رسیده که از این تعداد 418 مقاله پذیرفته شده است. کمیسیون های 9 گانه این کنگره بین المللی شامل «قرآن و حدیث»، «اخلاق، تربیت و عرفان»، «کلام و علوم عقلی»، «علوم انسانی، علوم طبیعی»، «فقه و اصول»، «تاریخ و مستشرقان»، «مطالعات منطقه ای»، «علوم ادبی» و «بانوان» عصر امروز تشکیل می شود.
7404/ 1175