چاپ

قم آنلاین - حجت‌الاسلام ایازی با بیان اینکه آیت‌الله موسوی اردبیلی معتقد به سطوح زبانی مختلف برای قرآن بود، تصریح کرد: ایشان بر این باور بود که اگر می‌خواهیم به برخی سؤالات در تفسیر آیات متشابه پاسخ دهیم باید فهم درستی از زبان قرآن داشته باشیم.
به گزارش ایسنا منطقه قم، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمدعلی ایازی، امروز در نشست علمی با عنوان «زبان قرآن و چالش‌های آن از دیدگاه آیت‌الله موسوی اردبیلی» که در دانشگاه مفید قم برگزار شد گفت: آیت‌الله العظمی موسوی اردبیلی، از اوایلی که به قم آمدند دغدغه فهم آیاتی از قرآن را داشتند که معرکه آراء میان مفسران بود لذا برخی مباحث مانند مقام خلیفة‌الهی و صحبت خدا با ملائکه و سجده آنان بر آدم همچنین مباحث بهشت و جهنم و ... را مورد مداقه قرار دادند.
این قرآن‌پژوه افزود: وی کلید ورود به فهم این موضوعات را حل مسئله زبان قرآن می‌دانست و معتقد بود اگر زبان قرآن را فهم کنیم در تفسیر موفق‌تر خواهیم بود و چالش‌هایی که پیش روی مفسران وجود داشته و دارد برطرف خواهد شد.
ایازی با اشاره به تعریف زبان قرآن با بیان اینکه تفاوت کلیدی میان زبان انسان و وحی وجود دارد، عنوان کرد: چالش اصلی در جملات انشاء ایجاد نمی‌شود بلکه این چالش در جملات خبری است مثلا اگر خداوند در برخی آیات تهدید می‌کند که کفار و معاندان در جهنم خالد هستند آیا واقعا این خلود ابدی رخ خواهد داد یا خیر؟.
وی با اشاره به استعارات و مجازها و تشبیهات قرآنی عنوان کرد: در زبان عامیانه و عرف برخی مسایل، شکل اغراق‌گرایانه به خود می‌گیرد مثلا وقتی می‌گوییم فلانی صد سال هم نمی‌تواند فلان کار را انجام دهد مقصود ما صد سال واقعی نیست لذا در قرآن نیز باید بررسی شود که از زبان عرف بهره برده است؟ و آیا این دسته از مفاهیم در قرآن از سنخ زبان دقیق ریاضی است و یا از سنخ زبان عرفی مردم یا در مورد آسمان‌ها و زمین قرآن قصد بیان مطالب دقیق علی داشته است یا خیر.
این قرآن‌پژوه با بیان اینکه امروز آیه چشم زخم بحث جدی در میان مفسران دارد و البته در قدیم این مسئله وجود داشته و به کارکرد آن معترف بودند ولی امروز جای بحث دارد که این آیات آیا جنبه شناختی دارد و یا جنبه کارکردی؟ به آیات جدلی‌الطرفین که مورد توجه و استناد هر دو گروه جبریون و مخالفان آنان است اشاره و اظهار کرد: آیت‌الله اردبیلی معتقد است که اگر می‌خواهیم پاسخی برای این سؤالات بیابیم باید به چندین مقوله پاسخ دهیم تا راه حلی برای این موضوعات نیز بیابیم که این مقولات مبانی ده‌گانه ایشان را در تفسیر شکل می‌دهد.
ایازی ادامه داد: ایشان از طرفی معتقد است که زبان قرآن، زبان قدسی ماورای تاریخ است که به عصر نزول محدود نمی‌شود ولی از طرفی برگرفته از زبان قوم است زیرا پیامبر اسلام اگر می‌خواهد با مخاطب خود سخن بگوید باید با لغت آنان حرف بزند که البته وقتی از لغت استفاده می‌شود از ضرب‌المثل ها و تشبیهات آنان نیز بهره برده است مانند جن‌زدگی زباخوار که قرآن ربادهندگان را به افراد جن زده تشبیه کرده زیرا جن‌زدگی در فرهنگ آن دوره مفهوم رایجی بوده است.
این محقق و قرآن‌پژوه بیان کرد: ایشان بر خلاف برخی افراد مانند باطنیه و برخی افراد معاصر که وحیانی بودن قرآن را زیر سؤال بردند، می‌گوید ما باور داریم قرآن کلام خداست و لفظ و محتوا وحی است؛ ایشان همچنین می‌گوید قرآن همان طور که تفسیر دارد در برخی جاها نیازمند تاویل است شبیه چیزی که ما در زبان خودمان شواهد فراوانی برای این مسئله داریم؛ مثلا وقتی کسی را دعوت به منزل می‌کنیم ولی او رد می‌کند و می‌گوید نمی‌رسم آن را به اینکه دلش نمی‌خواهد بیاید تاویل می‌کنیم.
ایازی ادامه داد: برای آن‌که فهم درستی از زبان قرآن در میان زبان‌های رمزی، سمبلیک، عرفی و علمی داشته باشیم معتقدم باید بررسی دقیقی انجام دهیم؛ آیت‌الله موسوی اردبیلی معتقد است زبان قرآن هیچکدام از این‌ها نیست؛ ولی در عین حال معتقد است که سجده حضرت آدم و خوردن درخت و ممنوعیت، رمز است که مرحوم علامه طباطبایی نیز همین اعتقاد را دارد.
وی بیان کرد: ایشان گفته است که همان طور که در عملیات نظامی از زبان رمز بسیار استفاده می‌شود اگر در قرآن نیز سخن از شجره ممنوعه است این شجره، حرص و حسد است و قرآن آن را با زبان رمز بیان کرده لذا از قرآن نباید توقع علوم داشته باشیم که همه چیز از آن بیرون بیاید بلکه کتاب هدایت است و ما هر چه در هدایت بخواهیم می‌توانیم از قرآن بگیریم.
ایازی با ذکر مثالی که وقتی عارف به انسان می‌گوید صبح بیدار شو با اینکه یک پزشک این توصیه را می‌کند متفاوت است ادامه داد: زبان دین را باید با جهت‌گیری خود آن تحقیق کنیم لذا اگر قرآن سخن از آسمان و زمین آورده نباید دنبال این باشیم که کشف همه قوانین ریاضی و فیزیک از آن ممکن است زیرا قصد قرآن، هدایت است و نه چیز دیگری.
این استاد دانشگاه در مورد تضاد مفاهیم قرآن با علوم روز افزود: ما معتقدیم که اخبارات قرآنی نباید تعارض داشته باشد لذا اگر در تفسیر هم تعارضی یافتیم باید طوری توجیه کنیم که این تعارض ایجاد نشود مثلا اگر سخنی در قرآن در مورد آسمان و زمین آمده که با علم روز متفاوت است در توجیه آن باید بگوییم که قصد قرآن از طرح مطالب علمی هم هدایت است و با این نگاه چنین تعارضاتی قابل پاسخ است.
ایازی با طرح این پرسش که آیا زبان قرآن، انسانی، تاریخی و فرهنگی است یا زبانی قدسی و ماورایی و فراتاریخی یعنی آیا تحت تاثیر فرهنگ زمانه بوده است یا ورای تاریخ عنوان شده است، عنوان کرد: کارکردگرایانی هستند که می‌گویند زبان دین معنا ندارد اما نظریاتی بر خلاف آن هم وجود دارد؛ مثلا در مقوله خلود؛ این سؤال مطرح است که آیا فردی که در همه عمر یک گناه بدی کرده آیا سزاوار است که تا ابدالدهر در جهنم باشد؟ لذا برخی طرح این نوع مباحث در قرآن را به نحو دیگری مورد بحث قرار می‌دهند.
ایازی با بیان اینکه آیت الله اردبیلی معتقد است که قرآن دارای سطوح زبانی مختلف است مثلا در بحث احکام نمی‌توان سخن از زبان تشبیه و تمثیل به میان آورد تصریح کرد: ما میان اخبار و انشاء فرق قایل هستیم و در زمینه آیات محکم هم بحثی نداریم و فقط در متشابهات اختلاف میان مفسران وجود دارد.
انتهای پیام