بزرگنمايي:

قم آنلاین - قم - ایرنا - با آغاز ماه محرم و ایام سوگواری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، آیین های متنوعی در نقاط مختلف قم همزمان با سراسر کشور و همگام با بسیاری از کشورهای اسلامی برگزار می شود.
به گزارش ایرنا، آیین های عزاداری مطابق با رسوم، آداب و سنت های گوناگون در مناطق مختلف متفاوت است. هر چند در همه این آیین ها می توان جلوه ای از شور و اشتیاق و محبت برای سالار شهیدان مشاهده کرد.
ابوالحسن گرامی یکی از اساتید تاریخ و از قم پژوهان در خصوص آیین های سوگواری و عزاداری در قم می گوید: سابقه عزاداری برای امام حسین(ع) سابقه ای دیرینه در قم به عنوان شهری مقدس دارد، در این شهر ترکیب های مختلفی از آیین های متفاوت وجود دارد که در هر یک سوز و گدازی برای امام حسین(ع) و یارانش نهفته است.
این استاد تاریخ افزود: یکی از رسوم اهالی قم به ویژه در روستاها، آیین مشعل گردانی است، با توجه به مهاجرت محبان اهل بیت(ع) و سادات از اعراب اشعری و شیعه مذهب، این آیین در قم رواج یافت.
وی در خصوص آیین مشعل گردانی توضیح داد: در این آیین، سوگواران حسینی با در دست گرفتن مشعل هایی به سمت حرم مطهر و یا بقاع متبرکه حرکت می کنند
گرامی خاطرنشان کرد: یکی دیگر از آیین های عزاداری، پیدایش تکیه های عزاداری است که در آن مکانی را برای سوگواری برپا می کنند که گفته می شود در قم پیدایش تکیه به عصر قاجار برمی گردد.
وی بیان کرد: همچنین از آیین های دیرینه در قم می توان از آیین نخل گردانی یاد کرد که قدمت آن در یکی از روستاهای قم به نام دولت آباد به حدود 400 سال قبل باز می گردد.
این استاد تاریخ گفت: عزاداران در این آیین با شکوه نمادی از تابوت حضرت سیدالشهدا(ع) با تحت عنوان نخل حمل می کنند و ارادت خود را به خاندان اهل بیت(ع) نشان می دهند.
وی ادامه داد:همچنین شبیه خوانی یا تعزیه خوانی از دیگر آیین های عزاداری در قم است که با فرهنگ ایرانیان عجین شده است، به گونه ای که عده ای با پوشیدن لباس هایی مخصوص، مظلومیت و مصائب سیدالشهداء را برای مردم به تصویر می کشند.
گرامی خاطرنشان کرد :حرکت نمادین کاروان ها قبل از آغاز تعزیه ها نیز یکی از آیین های قدیمی در قم است که به ویژه در منطقه جمکران دارای سابقه ای طولانی است.
وی گفت: آتش زدن خیمه ها به یاد مظلومیت خاندان اهل بیت(ع) در کربلا در عصر روز عاشورا، برگزاری مراسم شام غریبان که نمادی از حرکت اسیران و مصائب بی شمار در مسیر است، نصب پرچم سرخ «یالثارات الحسین(ع)» بر گنبد مسجد مقدس جمکران از دیرباز، مرثیه سرایی، روایت حوادث روز تاسوعا و عاشورا و سایر برنامه ها از دیگر آیین های مردم قم است.
عبدالله باقری یکی دیگر از جامعه شناسان و قم پژوهان در مورد آیین عزاداری و سوگواری در روستای دولت آباد قم می گوید: این روستا که روستایی بی نظیر و محصور در قلعه است هر چند که دیگر آبادانی گذشته خود را ندارد اما همچنان در ایام محرم، میزبان اهالی قدیمی و جوانان روستا و دیگر روستاهای مجاور برای برپایی آیین های ویژه خود است.
وی توضیح داد: دولت آباد روستایی در چهار کیلومتری مسیر رودخانه قمرود یا انار رود است و درب این قلعه محصور 200 سال قدمت دارد و به دوران زندیه و افشاریه باز می گردد، در این روستای قدیمی آیین نخل گردانی شهرتی جهانی دارد و در حدود 400 سال قدمت این آیین تخمین زده شده است.
باقری بیان کرد: نخل قدیمی در این روستا 140 ساله است، از نکات قابل توجه در این آیین حرکت عزاداران با نخل به مسافت سه کیلومتر به سمت ساریه خاتون برای عرض ارادت به این امامزاده می باشد.
هیات های مذهبی نیز در برپایی آیین های سوگواری سیدالشهدا(ع) در قم حضوری پررنگ دارند، در این هیات ها پرچم ها و علم ها را به اهتزاز در می آورند و در قالب دسته جات مختلف راهی حرم مطهر حضرت معصومه(س) می شوند.
محله های قدیمی قم همچون چهل اختران و چهارمردان با آیین های ویژه خود از عزاداران حسینی استقبال می کنند و شکوه و عظمت این رویداد بزرگ تاریخی را با دسته های سینه زنی و زنجیر زنی نشان می دهند.
بسیاری از آیین های عاشورایی قم مختص مردم این شهر است به گونه ای که به گفته عمار کاووسی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم، پنج آیین مهم عاشورایی قم تاکنون ثبت معنوی شده است.
وی در این باره می گوید:11 پرونده ثبتی پیرامون آیین های سوگواری در قم وجود دارد که هر یک قدمتی 100 ساله دارد.
کاووسی بیان کرد: این آیین ها شامل مراسم پامنبری روستای قاهان، مراسم نخل گردانی روستای دولت آباد و قباد بزن، تعزیه خوانی روستای نویس وآیین سلام و تسلیت عزاداران حسینی به کریمه اهل بیت(ع) حضرت فاطمه معصومه(س) می باشد که هر یک برای خود تاریخچه خاصی دارد.
حرم حضرت معصومه(س) نیز به عنوان نگین شهر مقدس قم میزبان دلدادگان مکتب اهل بیت(ع) است که از اقصی نقاط جهان اسلام برای عرض تسلیت در این مکان مقدس حاضر می شوند.
حجت الاسلام جواد بهشتی پور مدیر روابط عمومی و تبلیغات آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) نیز پیرامون برخی از آیین های عزاداری و سوگواری در این حرم مطهر عنوان کرد: آستان مقدس هر ساله همگام با دهه محرم برنامه های مختلفی را در بزرگداشت سوگواری امام حسین(ع) برگزار می کند که برخی از این آیین ها سال هاست که در حرم کریمه اهل بیت(ع) برپا می شود.
وی خاطرنشان کرد: تعویض پرچم گنبد بارگاه حضرت معصومه(س) در شب آغاز محرم یکی از آیین های دیرینه است که این مراسم با نوحه سرایی و مداحی مداحان اهل بیت(ع) برگزار خواهد شد.
بهشتی پور تصریح کرد: مراسم شیرخوارگان حسینی نیز یکی از آیین هایی است که در نخستین جمعه ماه محرم در حرم برگزار می شود و در این روز بانوان با در آغوش گرفتن فرزندانشان، یاد طفل شهید 6 ماهه کربلا حضرت علی اصغر(ع) را گرامی می دارند.
وی بیان کرد: قرائت زیارت ناحیه مقدسه یکی از آیین هایی است در دهه محرم در حرم مطهر با سخنرانی حجت الاسلام ظهیری و مداحی حاج حسن شالبافان در شبستان امام خمینی(ره) قرائت می شود و مشتاقان زیادی در این مراسم عزاداری می کنند.
وی گفت: مراسم سوگواری در شبستان امام خمینی(ره) حرم مطهر هر شب بعد از نماز عشاء با سخنرانی حجج اسلام میرباقری و ماندگاری و مرثیه خوانی سید علی حسینی نژاد برگزار می شود.
مدیر روابط عمومی و تبلیغات آستان مقدس حضرت فاطمه معصومه(س) تصریح کرد: در این ایام دسته های عزاداری زیادی به سمت حرم حرکت می کنند و ارادت خود را به حضرت فاطمه معصومه(س) نشان می دهند و در سوگواری سیدالشهدا(ع) بر سر و سینه زده و اشک ماتم می ریزند.
جمکران نیز از جمله مناطق قم است که آیین های سوگواری مختلفی در آن برگزار می شود و امروز به همت تولیت آستان مقدس مسجد جمکران پرشور تر از گذشته برگزار می شود.
مدیر روابط عمومی و بین الملل آستان مسجد مقدس جمکران در این باره به خبرنگار ایرنا، می گوید: در این مکان مقدس عزاداری دهه اول محرم با عنوان «عهد عاشورایی» برگزار می شود.
حجت الاسلام سید مهدی هاشمی زاده افزود: این آیین با شعار یا لثارات الحسین به مدت 10 شب میزبان زائران بیشماری است که این برنامه ها تلفیقی از عاطفه و حماسه است.
وی خاطرنشان کرد: همچنین در این ایام خادمان مسجد مقدس جمکران یاد و خاطره یاران و اصحاب امام حسین(ع) را گرامی می دارند.
مدیر روابط عمومی و بین الملل آستان مسجد مقدس جمکران بیان کرد: هدف ما در این مراسم آماده سازی منتظران برای قیام در رکاب حضرت ولی عصر(عج) می باشد، این آیین ها نمایانگر آمادگی و انتظار منتظران ظهور برای نصرت و یاری امام زمان(عج) است.
وی اضافه کرد: مسجد مقدس جمکران از نخستین شب محرم تا شام غریبان میزبان عزاداران امام حسین(ع) است.
همچنین مدیرکل اوقاف و امور خیریه قم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص آیین های سوگواری و عزاداری در قم عنوان کرد: طرح سوگواره بصیرت عاشورایی شامل برنامه های مختلف فرهنگی و عزاداری در بقاع متبرک استان با آغاز ماه محرم اجرایی می شود.
حجت الاسلام سید اسماعیل حسینی مقدم خاطرنشان کرد: برنامه های محرم در این طرح با برافراشتن پرچم بارگاه ملکوتی حضرت ابوالفضل(ع) بر فراز امامزاده سیدعلی(ع) قم با حضور هیات های مذهبی آغاز می شود.
وی توضیح داد: در ادامه نیز برنامه شیرخوارگان حسینی(ع) در اولین جمعه ماه محرم، در امامزاده ابراهیم(ع) قم برگزار و در دومین روز مراسم لبیک یا حسین(ع) در بقاع متبرک امامزاده ابراهیم(ع) و امامزاده موسی مبرقع(ع) با حضور دسته های عزاداری برگزار خواهد شد.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه قم یادآور شد: همچنین مراسم احلی من العسل ویژه نوجوانان در امامزادگان شاخص استان و به صورت ویژه در امامزاده جعفر شهید(ع) اجرا می شود، ضمن اینکه آیین رهروان زینبی(س) به یاد بانوی پیام آور کربلا حضرت زینب کبری(س) در واقعه عاشورا در حرم علی بن جعفر(ع) در دوازدهمین روز از ماه محرم از دیگر برنامه ها و آیین ها در این ایام است.
یکی از آیین های قدیمی در قم همچون دیگر مناطق کشور طبخ و توزیع غذاهای نذری است، آیینی که همواره در آن میزبانی از فقرا و ضعیفان توسط علما و مراجع مورد تاکید است.
همچنین دفاتر علما و مراجع تقلید در روزهای ماه محرم با سخنرانی خطیبان و مداحی مداحان اهل بیت(ع) در مورد وقایع عاشورا و اهداف آن و معرفی سیره امام حسین(ع) و خاندان مطهرش از مردم پذیرایی می کنند.
مشعل گردانی نیز از جمله آیین هایی است که توسط عراقی های مقیم در قم با روشن کردن مشعل در شب تاسوعا و عاشورا در قم اجرا می شود.
8138/ 1175 گزارش: فرزانه پیری ** انتشار: رضا علیمحمدی