بزرگنمايي:

عصرقم- روزهای منتهی به نیمه شعبان که می‌رسد، همه نگاه‌ها معطوف به قم می‌شود، خیل زائران از استان‌ها و شهرهای مختلف کشور خود را به صورت انفرادی و کاروانی به این شهر می‌رسانند تا در شب نیمه شعبان در مسجدی حضور داشته باشند که به دستور صریح حضرت حجت (عج) بنا شده است.

از اسفندماه سال 97 اولین جلسات ستادی با عنوان تسهیلات زائرین از سوی معاون امور زائرین استانداری قم ویژه ایام نیمه شعبان تشکیل شد و دستگاه‌های مختلف اجرایی، امنیتی، خدماتی و فرهنگی در آن شرکت کردند تا برنامه ریزی‌ها به گونه‌ای باشد که رفاه حال زائران در ایام نیمه شعبان حاصل شود اما باید دید تا چه اندازه این تصمیمات کارساز بوده است.

خبرهای منتشر شده از سوی نهادهای مختلف از شهرداری و استانداری گرفته تا ادارات دیگر در یک هفته مانده به نیمه شعبان با تیترهای پر زرق و برق، از مهیا بودن همه امکانات برای برگزاری یک رویداد بزرگ با کمترین نقص حکایت داشته، اما مشکلات تکراری امسال نیز زائران مسجد جمکران را آزار داد و خاطره خوبی را در ذهن برخی از مسافران به جای نگذاشت.

مشاهدات و رصد شب و روز پانزدهمین روز از شعبان المعظم از سوی نگارنده این گزارش در کانون جشن‌های نیمه شعبان کشور که همان مسجد مقدس جمکران است؛ حکایت از عدم برنامه‌ریزی منسجم و مدیریت واحد برای راهبری بزرگترین مشکل این ایام قم که همانا ترافیک و نحوه مدیریت مسیرهای منتهی به جمکران است دارد.

ترافیک ایجاد شده توسط ایستگاه‌های صلواتی

ترافیک از عصر روز شنبه 31 فروردین‌ماه در میدان ولیعصر (عج) که به دلیل احداث تقاطع غیر همسطح که حالت کارگاهی داشت بسیار سنگین بود و زائرانی که از کمربندی می‌خواستند به مسجد جمکران برسند ساعت‌ها در ترافیک این میدان معطل شدند که بخشی از این ترافیک به دلیل توزیع شربت و شیرینی در وسط این خیابان بود و جالب است که نیروهای انتظامی به این افراد کاری نداشتند و گاه‌ای در برخی از نقاط این محور حضور نداشتند.

زائری از خودروی خود پیاده می‌شود و به کسانی که در حال توزیع بستنی در وسط خیابان هستند می‌گوید این حق الناس است که سد معبر کرده‌اید و بسیاری را در ترافیک نگه داشته‌اید.

معاون شهرسازی و امور زیربنایی شهرداری قم و رئیس کمسیون عمرانی و حمل‌ونقل شورای شهر قم از تکمیل پروژه تقاطع غیر همسطح میدان ولی‌عصر (عج) تا پایان سال 97 خبر داده بودند که متأسفانه این امر محقق نشد و موجب تشدید ترافیک در ایام نیمه شعبان گردید و با این اوصاف به نظر می‌رسد در چند ماه آینده نیز این پروژه آماده بهره برداری نشود.

تعداد راهنماهای هدایتگر خودروها به پارکینگ‌ها کافی نبود و بسیاری از مسافران خودروهای خود را پس از سرگردانی در پارکینگ‌های اطراف مسیر منتهی به میدان انتظار پارک کردند و مجبور بودند به دلیل محدودیت‌های ترافیکی مسافتی را با پای پیاده بروند در حالی که با خود وسایلی برای استقرار را حمل می‌کردند.

در بلوار پیامبر اعظم (ص) موکب های مردمی و ایستگاه‌های صلواتی مستقر بودند که در این مسیر نیز بی نظمی و هرج و مرج بود

شهرداری قم گفته بود 200 هکتار پارکینگ ایجاد کرده اما عمده مشکل پارکینگ‌ها دسترسی سخت و اطلاع نداشتن زائرانی است که از دیگر شهرها با خودروی شخصی خود عازم جمکران شده بودند.

انتظار می‌رود برای مسیرهای خاکی این پارکینگ‌ها نیز که به گفته شهردار قم هر ساله هزینه‌های زیادی برای آماده سازی آنها در ایام نیمه شعبان صرف می‌شود فکری اساسی کرد و پارکینگ‌های دائمی با امکانات لازم احداث شود.

بلوار پیامبر اعظم (ص) مسدود شد

مسیر بلوار پیامبر اعظم (ص) که در سال‌های گذشته در دسترس بود امسال با اعلام پلیس راهور قم از ساعت 14 روز شنبه 31 فروردین‌ماه بر روی خودروها مسدود شد و زائرانی که با خودروی شخصی خود می‌خواستند به مسجد جمکران برسند مجبور بودند از مسیر بلوار جمهوری و میدان مرجعیت استفاده کنند که به دلیل حجم زیاد خودروها در این مسیر هم شاهد ترافیک سنگین بودیم.

در بلوار پیامبر اعظم (ص) قم موکب‌های مردمی و ایستگاه‌های صلواتی مستقر بودند که در این مسیر نیز بی نظمی و هرج و مرج به چشم می‌خورد و تردد موتورسواران و برخی خودروها که از مسیرهای انحرافی به این بلوار راه پیدا کرده بودند؛ مشکلاتی را برای زائران پیاده بوجود آوردند و گزارشات زیادی از تصادفات موتورسواران با عابران در این محور گزارش شد و صدمات وارده به برخی‌ها نیز شدید بوده که اورژانس آنان را به مراکز درمانی انتقال داد.

محمد شهیدی، رئیس اورژانس 115 قم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، از رکورد عملیات اورژانس در ایام نیمه شعبان خبر داد و گفت: در محدوده عملیاتی مسجد مقدس جمکران 62 مورد مأموریت توسط اورژانس 115 و همچنین 41 مورد توسط همکاران جمعیت هلال احمر انجام شد که در خلال این مأموریت‌ها 56 مورد به بیمارستان سیار عاشقان ولایت مستقر در مسجد مقدس جمکران منتقل و 12 مورد به بیمارستان‌های سطح شهر منتقل شدند.

یکی از دلایل اصلی این بی نظمی‌ها در بلوار پیامبر اعظم (ص) قم کم رنگ بودن حضور مأموران پلیس بوده است.

مشکلات بازگشت زائران از مسجد جمکران

اوج عدم مدیریت مربوط به پایان مراسم مسجد مقدس جمکران و از ساعت 12 شب نیمه شعبان بود؛ در حالی که تردد در یک لاین مسیر بلوار پیامبر اعظم (ص) به سمت مسجد جمکران همچنان ممنوع بود؛ لاین دیگر برای رفت و آمد اتوبوس‌های شهری در نظر گرفته شده بود و همین امر موجب ایجاد ترافیک سنگین شد و هجوم موتورسواران در مسیر بازگشت و تردد برخی خودروهای شخصی که از پارکینگ‌های اطراف بلوار خارج شده بودند عملاً تردد در ابتدای میدان سلام قفل شده بود و بسیاری از زائران که به صورت خانوادگی در مراسم شب نیمه شعبان مسجد مقدس جمکران حضور یافته بودند مجبور شدند با پای پیاده این مسیر را طی کنند.

حیدرزاده یکی از زائرانی که از شهرهای شمالی کشور به قم آمده بود به خبرنگار مهر گفت: از ساعت 12 از مسجد جمکران خارج شدیم و به دلیل نبود اتوبوس به اندازه کافی و ترافیک سنگین مجبور شدیم مسافت جمکران تا میدان معلم را با پای پیاده بازگردیم که تا 3 و نیم شب به طول انجامید و عدم حضور نیروهای راهنمایی و رانندگی برای نظم بخشی به مسیر بازگشت موجب شد تا بارها از فرط خستگی در این مسیر متوقف شویم و یک موتورسوار دو نفر از همراهان ما را که حالشان مساعد نبود را تا مسافتی انتقال دادند.

برخی نیز که توانسته بودند سوار اتوبوس شوند ساعت‌ها در ترافیک ماندند و یکی از زائران می‌گفت بعد از یک ساعت ماندن داخل اتوبوس و مواجه با ترافیک سنگین از راننده خواستیم که ما را پیاده کند تا ادامه مسیر را پیاده بازگردیم.

مشخص نبودن محل استقرار اتوبوس‌های شهری برای مسیرهای مختلف از دیگر مشکلات زائران برای بازگشت بود.

به نظر می‌رسد تصمیم مسدود بودن مسیر بلوار پیامبر اعظم (ص) پس از پایان مراسم اشتباه بوده و وقتی ترافیک سنگینی برای بازگشت زائران در بلوار پیامبر اعظم (ص) قم شکل گرفت؛ می‌بایست به سرعت این مسیر بازگشایی می‌شد اما برداشتن میله‌های داربستی قرار داده شده در این بلوار زمان بر بوده و همین امر موجب تشدید مشکلات بازگشت شد و این در حالی بود که ترافیک مسیر شهر قائم نیز به بلوار پیامبر اعظم (ص) رسیده بود و بسیاری از خودروها از جاده‌های خاکی اطراف که نامساعد بودند به این محور اضافه می‌شدند و ترافیک دو چندان می‌شد که مجموع این اتفاقات حکایت از عدم برنامه ریزی صحیح مسئولان امر داشته است.

ایجاد قرارگاه دائمی حضرت قائم (عج) در جمکران

سردار حسین اشتری، فرمانده ناجا که روز نیمه شعبان برای ساعاتی در قم حضور یافته بود در جمع فرماندهان نیروی انتظامی گفت: امسال قرارگاه دائمی حضرت قائم (عج) برای ایام نیمه شعبان ساخته و مورد بهره برداری قرار گیرد؛ درست شبیه کاری که در مهران صورت گرفت.

وی ادامه داد: امسال نسبت به سال گذشته شاهد افزایش 12 درصدی تردد خودروهای سبک و سنگین اعم از اتوبوس و سواری بودیم که لازم است برای سال‌های آتی در راستای آسایش و راحتی مردم در خصوص تردد و پارکینگ‌ها تسهیلات بیشتری اندیشیده شود.

سردار اشتری تأکید کرد: باید با آینده‌نگری و پیش بینی‌های لازم بتوانیم به خوبی از وظایفی که داریم، برآمده و رضایت مردمی را کسب کنیم.

انتقاد از طولانی بودن مراسم

حسین علی‌پور از دیگر زائران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، به برنامه‌های شب نیمه شعبان مسجد مقدس جمکران انتقاد داشت و طولانی شدن مراسم آن هم در صحن رو باز که با سردی هوا همراه بود را مناسب ندانست.

او گفت: سخنرانی‌های متعددی پیش بینی شده بود که خسته کننده به نظر می‌رسید و حتی برنامه مسجد را برای پخش دقایقی به صورت زنده از شبکه دو متوقف کردند که این موارد را به تولیت مسجد انتقال دادیم.

این زائر می‌گفت: در ابتدای برنامه مسجد مقدس جمکران خادمان گل‌هایی را که به نظر می‌رسید تعداد آنها در مقایسه با سال‌های قبل چندین برابر شده بود در بین حاضرین توزیع می‌کردند که این کار مناسب نبود و موجب بهم ریختگی مراسم می‌شد و بسیاری از افراد می‌خواستند خود را به خادم‌ها برسانند تا شاخه گلی از آنها بگیرند که صحنه‌های ناخوشایندی را پدید می‌آورد و گاهی با برخوردهایی زننده‌ای نیز همراه بود.

مشکل کمبود سرویس‌های بهداشتی از دیگر مشکلات هر ساله مراسم نیمه شعبان امسال بود

وی از اینکه مسیرهای تردد در صحن اصلی مسجد مقدس جمکران به درستی مدیریت نشده بود و در برخی مواقع امکان تردد وجود نداشت نیز انتقاد کرد.

مشکل کمبود سرویس‌های بهداشتی در مسجد مقدس جمکران و اطراف مسجد نیز از دیگر مشکلات هر ساله مراسم نیمه شعبان امسال بود که بسیاری افراد در صف‌های استفاده از آن معطل بودند.

اخلال در آنتن دهی تلفن‌های همراه به خصوص اپراتور همراه اول از دیگر گلایه‌های زائران بود و برخی نیز از کندی و عدم پوشش اینترنت‌های تلفن همراه گلایه داشتند.

زائر دیگری نیز از کم بودن زمان نورافشانی در پایان مراسم نیمه شعبان مسجد مقدس جمکران گلایه کرد و گفت سال‌های قبل، بیش از نیم ساعت و حتی تا 45 دقیقه برنامه نورافشانی تدارک دیده شده بود اما امسال این بخش از برنامه‌ها که خاطره زیبایی را برای زائران به یادگار می‌گذاشت کمتر از 5 دقیقه به طول انجامید.

مشکلات اقامت زائران در قم

اقامت زائران نیز از دیگر مشکلات جدی این ایام بود که یکی از زائران در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: در شب نیمه شعبان در یکی از پارکینگ‌های نزدیک مسجد در کنار خودروی خود چادر زدیم که متأسفانه انتظامات پارکینگ از ماندن ما ممانعت به عمل آورد و گفت که دستور داده‌اند تا چادر مسافرتی برپا نشود، حال باید سوال کرد چه مشکلی برای استراحت چند ساعته ما وجود داشته و ما کجا باید برای اقامت برویم.

استاندار قم از دستگاه‌هایی که در انجام وظایف خود کوتاهی داشته‌اند بخواهد پاسخگوی عملکرد خود باشند

حل باید منتظر بود و دید استاندار قم به عنوان نماینده عالی دولت در استان، نحوه عملکرد مجموعه نهادهای دخیل در برپایی مراسم نیمه شعبان قم را چگونه ارزیابی می‌کند.

بهرام سرمست در روز نیمه شعبان در دیدار فرمانده ناجا با اشاره به تلاش‌های صورت گرفت برای ثبت ملی مراسم جشن نیمه شعبان، گفته بود: برای خدمت رسانی مطلوب‌تر به خیل عاشقان امام زمان (عج) نیازمند اعتبارات و حمایت‌های ملی هستیم.

نگارنده این گزارش به استاندار قم پیشنهاد می‌دهد با توجه به بروز مشکلات متعدد در نیمه شعبان امسال که در مقایسه با سال گذشته عقب‌گرد به حساب می‌آید به جای تقدیر از نهادها در جلسه آینده شورای اداری استان از دستگاه‌هایی که در انجام وظایف خود کوتاهی داشته‌اند ضمن معرفی این نهادها، از آنان بخواهد پاسخگوی عملکرد خود باشند.

در پایان عنوان می‌شود، آنچه که در این گزارش در خصوص مشکلات ایام نیمه شعبان قم بیان شده نافی تلاش‌ها و خدمات صورت گرفته نهادها و دستگاه‌های اجرایی و خادمان مسجد مقدس جمکران به خصوص نیروهای مردمی که با برپایی موکب‌ها و ایستگاه‌های صلواتی تلاش کردند تا از زائران مسجد مقدس جمکران به بهترین نحو پذیرایی بعمل آورند نیست و قطعاً حس و حال همین موکب ها که در قالب‌های مختلف خدماتی و فرهنگی فعال بودند خاطرات خوشی را در اذهان زائران به جای گذاشت.

هر چند که به نظر می‌رسد خلأ یک برنامه‌ریزی بلندمدت با یک مدیریت منسجم برای این موکب‌های مردمی نیز به چشم می‌خورد که باید در راستای تقویت و افزایش تعداد آنها تلاش کرد و امکانات لازم از جمله آب و برق در اختیار آنان قرار گیرد تا بتوانند خدمات خود را با کمترین موانع و مشکلاتی ارائه دهند و در این زمینه می‌توان از موکب‌های سایر استان‌ها نیز برای استقرار در بلوار پیامبر اعظم (ص) دعوت کرد تا بزرگداشت جشن میلاد دوازدهمین امام شیعیان و منجی عالم بشریت با شکوه هر چه تمام‌تر برگزار شود.

البته این نکته نیز لازم به ذکر است که روابط عمومی مسجد مقدس جمکران با وجود محدودیت‌ها تلاش کرد تا امکانات و شرایط لازم برای حضور حداکثری عکاسان، خبرنگاران و شبکه‌های مختلف تلویزیونی برای پوشش این رویداد بزرگ را فراهم کند که این سطح از تعامل مسجد مقدس جمکران با خبرنگاران جای قدردانی دارد.