بزرگنمايي:
عصرقم- «حالا به من که نگاه کنید می‌بینید بعد از بیست و چند سال دوباره همان
منصور شده‌ام. همه دوباره صدایم می‌کنند منصور. می‌خواهند یادم نیفتد بیست و
چند سال ابوفؤاد بوده‌ام. نمی‌دانند که همین بدتر است. نمی‌دانند که من
حتی وقتی هنوز فؤاد به دنیا نیامده بود، ابوفؤاد بودم از بس دلم می‌رفت
برای پسر داشتن. فؤاد یعنی دل. توی آن بلبشوی آبادان که آتش از زمین و
آسمان می‌بارید اسمش را گذاشتیم دل. راستی هم دل بود. دلِ همه بود. از همه
بیشتر دل من.» این بخشی از روایت روزهای پدری است که 3 سال است کارش شده
انتظار برای شنیدن صدای پسرش، صدایی که روزهایی برای خودش بروبیایی داشت و
هنوز «الله اکبر»های بعد از قرآن خواندن‌هایش گوش پدر و مادر را پر کرده
است.
و حالا این پدر و مادر دلشان برای سنگ قبری لک زده غرق بوسه‌اش کنند
«قبول، بقیع جای کمی نیست. قربان خاکش! ولی اگر بدن پسر از منا برمیگشت
آبادان، یک جایی بود که عصرها قبل از اینکه بیایم خانه بروم سری بزنم.
جایی بود که مهناز پنج‌شنبه‌ها یک چیزی بخرد و برود پیش پسرش. حالا که
قسمتمان این نشد که پسر جلوی چشممان داماد بشود و با مادر و خواهرش برویم
خانه‌اش، اگر برمیگشت اقلاً یک جایی داشتیم برویم.»
فؤاد مشعلی یکی از 5 شهید قرآنی و 464 شهید فاجعه منا است که این تنها
بخشی از شرح دوری‌اش بود، مهاجرانی که از خانه خود به سوی او هجرت کردند و
آسمانی شدند اما حالا بعد از 3 سال خیلی‌ها فراموششان کرده‌اند، مجموعه 5
جلدی کتاب مهاجران تلاشی از خانواده هنری تبلیغی عقیق و روایت‌هایی از
زندگی شهیدان محسن حسنی کارگر، حاج حسن دانش، فؤاد مشعلی، محمدسعید سعیدی
زاده و ملاامین باوی است برای یادآوری فاجعه ای که نباید در تاریخ فراموش
شود.
به این بهانه با مهدی شریفی مدیرخانواده هنری تبلیغی عقیق و دبیر مجموعه مهاجران به گفت و گو نشسته است که در ادامه می‌آید.
ایده تولید مجموعه مهاجران از کجا و چگونه مطرح شد؟
سال 94 چند روز بعد از حادثه منا که غم بزرگ ملی کل کشور رو فرا گرفته
بود، قراری گذاشته شد تا بچه‌های عقیق سهم خودشون را در زنده نگه داشتن این
فاجعه تلخ ایفا کنند. به‌خاطر ارتباطی که با مرکز قرآن سازمان اوقاف
داشتیم و می‌شد از این طریق اطلاعاتی رو درباره شهدای قرآنی منا به سرعت و
سهولت در اختیار بگیریم، این پیشنهاد مطرح شد که تمرکز کنیم روی شهدای
قرآنی.
نسخه اولیه کتاب مهاجران با فاصله خیلی کمی از حادثه منا نگارش شد که
فقط شامل قطعاتی از زندگی شهید حسنی کارگر و شهید مهدی دانش بود. این
کتابچه تک جلدی در سطح محدودی توسط سازمان اوقاف منتشر و توزیع شد.
اما این فقط یک شروع بود و هنوز جای کار داشت. اوایل سال 95، ایده تولید
مجموعه 5 جلدی مهاجران به طور جدی‌تر در خانواده هنری تبلیغی عقیق مطرح شد
و طرح نگارش این مجموعه تصویب شد.
هدف از نگارش مجموعه مهاجران چیست؟
ما معتقدیم که تمامی بچه‌های فعال در عرصه رسانه و هنر لازم است که به
هر نحوی یاد این حجاج قربانی را زنده نگه دارند و دست به دست هم بدهیم تا
نگذاریم بی‌کفایتی و جنایت حکام سعودی در تاریخ فراموش شود. فرقی نمی‌کند
برای زنده نگه داشتن این فاجعه تلخ، از چه چیزی و چه کسی بنویسیم.
مهم‌ترین هدف پرداختن به اصل واقعه است. ما در عین حال روی کاروان 5
نفره قرآنی دست گذاشتیم. بین قربانیان حادثه منا چهره‌های مختلفی حضور
داشتند که هر کدام دارای حرفه، شغل، جایگاه اجتماعی و خانوادگی مختلفی
بودند.
بعضی مشهورتر و بعضی‌ها گمنام‌تر بودند و شهدای قرآنی منا وجه اشتراکی
داشتند. اینکه این سفر جایزه برگزیده شدن آن‌ها در مسابقات قرآنی کشور بود.
همه جوان و آینده‌دار و نخبه بودند و از سرمایه‌های قرآنی کشور به حساب
می‌آمدند. این ویژگی‌ها امتیازاتی بود که باعث شد ما هم توجه ویژه‌تری به
این شهدای عزیز داشته باشیم و زندگی آن‌ها را درون‌مایه این اثر قرار دهیم.
مخاطبان این مجموعه چه کسانی هستند و قالب هنری این مجموعه چیست؟
این مجموعه را باید در قفسه تاریخ شفاهی جا بدهیم. چون متن‌ها برآمده از
مصاحبه‌ها و گفتگوهایی است که با اطرافیان شهدا انجام شده است. در عین
حال، نویسندگانی که این مصاحبه‌ها را نگارش کردند همه از داستان‌نویس‌های
با تجربه و حرفه‌ای هستند و پرداخت‌هایشان روی متن‌ها از نوع روایت‌گری
داستانی بوده که باعث جذابیت و خوش‌خوان شدن کتاب‌ها شده است.
وقتی این کتاب‌ها را ورق می‌زنید، با 5 تا 6 فصل از زندگی یک شخصیت قرآنی مواجه می‌شوید
قالب روایت در این مجموعه را قطعات کوتاه قرار دادیم تا حتی
کم‌حوصله‌ترین مخاطب‌ها هم بتوانند به راحتی با متن ارتباط برقرار کنه. شما
وقتی این کتاب‌ها را ورق می‌زنید، با 5 تا 6 فصل از زندگی یک شخصیت قرآنی
مواجه می‌شوید.
از کودکی تا روزهای سفرِ حج و شهادت. هر فصل به قطعات کوتاه یک تا دو
صفحه‌ای تقسیم شده است. دامنه مخاطبان این کار وسیع است و همه سنین با هر
سطح و پیشینه‌ای می‌توانند مخاطب این اثر باشند.
انتخاب نویسنده‌ها چطور انجام شد؟
ما بنا را بر این گذاشتیم که از نویسنده‌های با تجربه و حرفه‌ای برای
نگارش این اثر دعوت کنیم. خانم‌ها اعظم عظیمی و مریم‌السادات حسینی و
آقایان محمدعلی رکنی، امیرحسین معتمد و علی غبیشاوی نویسنده‌های خوش‌ذوق و
با تجربه‌ای بودن که همگی قبلاً صاحب آثار منتشر شده و افتخارات هنری
بودند.
از طرفی همگی از لحاظ اعتقادی، نوع زیست و تجارب حرفه‌ای‌شان با موضوع
این مجموعه همسویی داشت و این کمک می‌کرد که ارتباط بهتری با اثر برقرار
کنند.
فرایند کار از کی و چگونه شروع شد و چقدر زمان برد؟
ما 3 مرحله را در تولید مجموعه مهاجران تعریف و عملیاتی کردیم. اول فاز
پژوهش و جمع‌آوری اطلاعات بود. شهید حسنی اهل مشهد بودند، شهید دانش اهل
یزد و سه شهید عزیز که عضو گروه تواشیح باقرالعلوم(ع) بودند، ساکن آبادان
بودند. لازم بود تیم‌هایی تشکیل بدیم که به این سه شهر سفر کنند و با
خانواده‌ها، دوستان، اساتید و همکاران قرآنی این 5 شهید مصاحبه کنند و
اطلاعات جمع‌آوری کنند. نزدیک به 4 ماه زمان صرف شد تا این اطلاعات گردآوری
شود.
خانواده شهدا بازیگران اصلی این قصه هستند و آگه همیاری و هم‌دلی‌آنها نبود هیچ وقت این مجموعه به ثمر نمی‌نشست
فاز دوم یعنی نگارش داستانی از اواسط سال 95 تا اواسط سال 96 یعنی نزدیک
به یک‌سال طول کشید. البته در این مدت رفت و برگشت‌هایی صورت می‌گرفت و
مدام متن‌ها بازنویسی و اصلاح می‌شد.
اواخر سال 96 بالاخره نگارش به اتمام رسید و وارد فاز سوم شدیم؛ یعنی
فاز چاپ و توزیع. ایده‌های مختلفی داشتیم برای نحوه انتشار و پخش این کتاب.
با چند ناشر وارد مذاکره شدیم و نهایتاً با انتشارات کتابستان معرفت به
توافق رسیدیم که در قالب مشارکت این اثر چاپ و توزیع شود و به دست مخاطبین
برسد. در حال حاضر در مرحله پخش این مجموعه قرار داریم و هم به صورت آنلاین
و هم به صورت حضوری فروش کتاب درکل کشور را شروع کرده‌ایم.
از مواجهه با خانواده‌های شهدا و سختی‌ها و شیرینی‌های کار بگویید.
خانواده شهدا بازیگران اصلی این قصه هستند و آگه همیاری و هم‌دلی‌آنها
نبود هیچ وقت این مجموعه به ثمر نمی‌نشست. در 3 سال گذشته از مؤسسات و
سازمان‌های مختلفی برای گفتگو و مصاحبه به این خانواده‌ها مراجعه کردند و
این به تدریج می‌توانست باعث اذیت و دلخوری یک خانواده شود. چرا که یادآوری
روزهای سخت زندگی و مرور خاطرات عزیزانی که از دست دادند آرامش را از
آن‌ها سلب می‌کند.
با این حال، این عزیزان نهایت همکاری رو با تیم پژوهش ما داشتند و امیدوارم نتیجه کار طوری بوده باشد که آن‌ها هم رضایت داشته باشند.