بزرگنمايي:

قم آنلاین - روزنامه شاخه سبز قم در شماره روز سه شنبه 29 خردادماه مطلبی با عنوان «قصه غم انگیز کودکان بی نشان» را به قلم زهره مهرنوروزی منتشر کرد.
در این مطلب می خوانیم:
دخترک معصومانه سرش را پایین انداخته و جواب سوال ها را بریده و بریده پاسخ می دهد دستانش از اضطراب و دلهره می لرزد دایم خودش را پشت خواهر بزرگتر پنهان می کند، نمی دانم بر این بچه چه گذشته که تا این حد از آدم ها و این سوال و جواب ها می ترسد.این دخترک یکی از چندین بچه بی شناسنامه ای است که تحت پوشش جمعیت امام علی(ع) دفتر قم است که به نام خانه ایرانی سال 1393زیر نظر استانداری قم آغاز به فعالیت کرده . این موسسه سال 1378با شماره 19601رسمیت یافت و آغار به کار کرد ، هم اکنون در سطح کشوربیش از 30 دفتر در مرکز استان های مختلف شکل گرفته، جامعه هدف جمعیت امام علی (ع) را کودکان و زنان آسیب دیده و یا در معرض آسیب تشکیل می‌دهند .که بچه های فاقد مدرک هویت جزء کودکان در معرض آسیب محسوب می شوند. موسسه جمعیت امام علی (ع) سخت و محکم ایستاده تا بتواند این معضل را برطرف کند واجازه ندهد تا دور تسلسل بچه های بی شناسنامه تکرارشود.
خانم الهه مجیدی یکی از فعالان این موسسه درباره مشکلات بچه های بی شناسنامه تحت نظرشان می گوید:تعدادی از بچه ها مهاجر های زابل هستند که اصالتا شناسنامه ندارند نه خودشان نه والدین آنها و نه اقوام به علت اینکه در محل زندگی قبلی آنها بی شناسنامه بودن مسأله نبوده .اما در سالهای گذشته به دلیل خشکسالی مجبور به مهاجرت به شهرهایی مثل قم شده و در مناطق حاشیه ی شهر مثل اسماعیل آباد یا محله ی کوره ها اسکان یافتند.
یکی از خونواده ها که سه تا بچه بدون شناسنامه دارد پدر و مادر زندان بوده حالا پدر آزاد شده وکنار بچه هاست ولی حرف پدر این است که من سه چهار ساله بودم رها شدم پدر و مادرم رابه خاطر نمی آورم ، پیداست که این فرد که خودش فاقد مدرک هویت است نمی تواند پیگیر هویت بچه هایش باشد اگر هم بخواهد نمی تواند.
تعدادی از کوکان فاقد مدرک هویت بد سرپرست هستند
تعدادی از بچه ها هم هستند که پدرو مادر شناسنامه دارند ولی بد سرپرست هستند ، والدین پیگیر هویت بچه نیست، موردی هم هست بچه را در بیمارستان رها کرده .مادر بزرگ حتی در مخارج کودک هم مشکل دارد چه برسد به اینکه پیگیر شناسنامه شود.کودکی داریم که توی زندان به دنیا آمده الان 7سال دارد و نزدیک به سن مدرسه است، ولی کسی پیگیر هویتش نیست بچه هایی داشتیم که پدر ومادر انها ازدواج رسمی را داشتند، ولی پدر معتاد بوده ومدام زندان بوده که الان هم هست .مادر مدت طولانی بچه ها را رها کرده ورفته بود، سال گذشته برگشت ما خوشحال شدیم که می توانیم پیگیری کنیم برای شناسنامه آنها ولی به دلیل نامشخصی مادر فوت شد و باز بچه ها توسط مادر بزرگی نگهداری می شوند که از عهده مخارج خودش بر نمی آید، این امکانش برای خانوادهای تحت پوشش ما نیست که خود آنها پیگیر هویت خود باشند .
یا خانواده ای داریم که مادر اعتیاد دارد وتکدی گری می کند مادر این اراده را ندارد که دنبال کار بچه ها باشد، بنابر این انگار افتاده ایم در دور باطلی که برا ی این بچه ها نمی توانیم جواب بگیریم.
فقر فرهنگی علت فاقد مدرک هویت تعدادی از کودکان
بقیه بچه ها که حالا مشکل سیستانی ها را ندارند پدر مادر شناسنامه دارد مراجعه کردیم به بهزیستی معاونت بهزیستی به ما گفت :خوب این جز شرح وظایف ماست. شما معرفی کنید به خانواده ها ,بیایند کار را پیگیری کنند. خیلی سخت است این به مسوول بهزیستی توضیح دهیم که این خانواده هایی که ما داریم این پدر یا مادری که تا بحال برای بچه شناسنامه نگرفته به لحاظ ذهنی و فکری رشد نکرده به مسئله شناشنامه کودکش اهمیت نمی دهد، یا مادری که 12 -13 سالگی فروخته شده و 6 ماه بعد به فرد دیگری فروخته شده حالا بچه های که یک مدت بهزیستی بوده یا بچه ای که خودش فروخته درگیر اعتیاده، این مادر به این سطح نرسیده که دنبال بحث حضانت وشناسنامه بچه اش باشد.
اقدامات عملی جمعیت امام علی(ع) برای گرفتن شناسنامه
مجیدی می افزاید: بعد از یکسال واندی تازه توانسته ایم به خانواده ها اهمیت این مساله را روشن کنیم که بچه شما باید درس بخواند برای اینکه سرنوشتش مثل شما نشود، به شناسنامه نیاز دارد تا این حد مادر رضایت داده ، ولی اینکه مادر خودش به بهزیستی و دادگاه مراجعه کنددر خواست بدهد ولی این وحشت دارد که شاید بخواهند بچه را از او جدا کنند.
وی با بیان اینکه شرایط والدین کودکان بی هویت غیر معمول است اظهار می دارد: در شرایطی که به دلایل متفاوت والدین این کودکان پیگیر مساله ی هویت کودک خود نمی شوند وهیچ نهاد دولتی در پی شناسایی و رفع مشکل این کودکان نیست ،اعضا جمعیت امام علی (ع) در قم حدودا یک سال ونیم است که برای این موضوع وقت گذاشته اند، اولین اقدام رسمی مراجعه به استانداری و طرح مسیله با مدیر کل امور فرهنگی و اجتماعی استان بود که ایشان طی نامه ای جمعیت را به سازمان ثبت احوال معرفی کردند.از سوی دیگر اعضا جمعیت با مراجعه به دستیار دادستان استان سرکار خانم موضوع را با ایشان نیز در میان گذاشتند.
وضعیت کودکان بی شناسنامه زابلی در هیچ کجای قانون دیده نشده
مجیدی اظهار داشت: پس از آن طی مراجعه های مکرر به ثبت احوال و دادسرا متوجه شدیم که متاسفانه وضعیت کودکان بی شناسنامه زابلی مهاجر در هیچ کجای قانون دیده نشده. در شرایطی که با دستور مقام معظم رهبری در سال 94 بالاخره کودکان بدون مدرک اتباع نیز از حق اولیه خود یعنی تحصیل برخوردار شدند جای تاسف است که هنوز کودکان زابلی ما بلاتکلیف هستند .
وی اضافه می کند:برای کودکان بدون شناسنامه ی بد سرپرست نیز همین مسیر طی شد .خوشبختانه در صورت پیگیری والدین ،برای این کودکان راهکار قانونی وجود دارد، اما من به این فکر می کنم که اعضا جمعیت امام علی به عنوان نیروهای داوطلب مردمی توان مددکاری چند پدر و مادر را دارند که بتوانند آنها را راضی به پیگیری این مساله کنند؟ وضعیت بقیه کودکان بد سرپرست چه می شود؟!
گوشه ای از مشکلات کودکان بی هویت
مجیدی با بیان اینکه بزرگترین مشکل این است که هیچ ارگانی مسوولیت فاقد هویت کودکان زابلی را به عهده نمی گیرد واین کار مارا سخت تر کرده می افزاید: اگر این مباحث به ثبت احوال، بهزیستی ویا کمیته مربوط می شد مقداری کار برای ما آسان تر می شد چرا که چیزی حدود 20 سال است در خانه های مختلف سطح کشور به این بچه های بدون هویت درس داده ایم و می دهیم و همواره موضوع را با مسیولین در میان گذاشته ایم و سعی کرده ایم استعداد و توانایی های این کودکان را نشان دهیم و بگوییم که این بچه ها ظرفیت رشد دارند وحق آنهاست که از کمترین حقوق آنها که درس خواندن است محروم نشوند. در نهایت شهریور 96بر اساس ابلاغیه ای از وزارت کشور به فرمانداری های کل کشور اعلام شد والدین کودکان بدون شناسنامه بامراجعه به فرمانداری ها و اخذ معرفی نامه می توانند در مدارس ثبت نام شوند اما ...
مشکل ثبت نام در مدرسه
وی تصریح می کند: این اتفاق ما را شگفت زده کرد که بعد از بیست سال بلاخره صدای ما به جایی رسید، اما باز هم در این قانون کودکان زابلی ما دیده نشدند و این قانون تنها شامل کودکانی میشود که سرپرست آنها شناسنامه دارد.تمام کار ما چند تا نیروی داوطلب که به هیچ ارگان دولتی وابسته نیستیم این بود که راه بیافتیم برویم فرمانداری بگوییم بچه های ما با این مشخصات و به این دلیل شناسنامه ندارند وقتی این مرحله را پشت سر گذاشتیم با مشکل مدرسه ها مواجه شدیم که قبول نمی کردند تاوقتی که موفق شدیم با خود رییس آموزش وپرورش ارتباط گرفته وموضوع را به عرضش برسانیم. جواب این بود که یک ابلاغیه آمده ولی ثبت نام ما بر اساسی کد ملی افراده و ما چطور بچه ها ی شما را ثبت نام کنیم .نمی دانم این سوال را من باید جواب می دادم؟با این همه با همکاری بعضی مدیران مدارس توانستیم تعدادی از بچه هارا با دوندگی های بسیار ثبت نام کنیم .اما حالا بعد یک سال مدیر مدرسه تماس گرفته که این بچه هنوز توی سیستم ثبت نشده بنابر این نمی توانم به او کارنامه بدهیم و یا او را قانونا به کلاس بالاتربفرستیم .اصلا این غیر رسمی واینکه اگر در مدرسه برای او اتفاقی بیفتد،بیمه ندارد پاسخگو نیستیم.
مشکل تامین مسکن
در نظر بگیرید که به طور مثال مستاجری می خواهید بروید خانه ای اجاره کنید چه چطور قرار است بی شناسنامه وبی هویت اجاره نامه بنویسید مشکلاتی که بچه های ما دارند . یک نفر و واسطه را پیدا می کنند واسطه اجاره نامه را می نویسد وبعد ازانها باج می خواهد.
شکایت آنها قابل پیگیری نیست
پدریکی از این بچه ها چند سال پیش در یک سانحه تصادف کشته می شود، اما خانواده نمی تواند پیگیری کنند چون برای اثبات نسب نیاز به شناسنامه داشتندکه این بچه ها هویتی نداشتند.و در نتیجه نتوانستند دیه ی پدر را بگیرند
در موردی دیگریکی از دخترهای نوجوان ما مورد آزار و اذیت قرار گرفت .همسایه پدرش را کتک زد کلی بااو صحبت کردیم تا این جسارت را پیدا کند که برود شکایت کند و از حق خودش دفاع کند . اما کلانتری شکایتش را ثبت نکرده بود چون هویت ندارد چون وجود ندارد .
یکی دیگر از بچه ها که حالا رسیده به سن بیست سالگی بعد از سالها کار کردن در شرایط سخت چند وقت پیش با پس اندازش یک موتورسیکلت خرید دور روز بعد موتور سیکلت او به سرقت می رود، اما نمی تواند شکایت کند و پیگیر شود چون هیچ سندی ندارد و شکایتش را پیگیری نمی کنند.
سایر مشکلات
این بچه ها نمی توانند حساب بانکی باز کنند .یارانه بگیرند.ازدواج رسمی داشته باشند که این خود مشکلات بسیاری به همراه دارد.چیزی را به نام خود سند بزنند یا معامله کنندو...
دو نفر از نوجوان های تحت پوشش ما در حال حاضر در رشته ی کاراته فعالیت می کنند و بسیار موفق هستند و تعداد زیادی مدال استانی و کشوری دارند، اما مربی می گوید برای اعزام به مسابقات بین المللی حتما نیاز به شناسنامه دارند و در غیر این صورت از مسابقات محروم می شوند
در زمینه کودکان بی هویت قانونی نداریم
وکیل پایه یک دادگستری قم محسن بولحسنی پاسخ می دهد
به نظر می رسد که بحث کودکان بدون شناسنامه بحثی است که مغفول مانده و ما اینجا نقص قانونی داریم و نیازمند به قانون داریم ،حتی دراین زمینه قانونی نداریم که بگویم به صورت ناقص اجرا می شود .واقعا راجع به کودکان بدون شناسنامه قانون وجود ندارد فقط کودکانی که مادرشان ایرانی هست وپدر خارجی هست ودر ایران متولد شده اند در قانون مدنی تعیین تکلیف شده که آن هم متاسفانه در مقام اجرا با نهادهای امنیتی در تعارض قرار می گیرد و عملا اجرا نمی شود
درابتدا باید ایرانی بودن انها اثبات شود
بولحسنی افزود: اما کودکان ایرانی بی هویت ، طبق قانون در مرحله اول باید ایرانی بودنشان به اثبات برسد .ایرانی بودن از راه های مختلفی می شود به اثبات رساند .یکی از راه حلها اثبات نسب است .اگر در اقوام اینها پدر یا مادر شون یا پدر بزرگشون یا اجداد شون شخصی باشد که شناسنامه ایرانی داشته باشد. می تواند با طرح دعاوی اثبات نسب یا از طریق آزمایش دی ان ای ثابت کرد که این کودک ایرانی بودنش ثابت شود .گرفتن شناسنامه برای این کودکان کار مشکلی نیست، اما مشکلی که وجود دارد درباره کودکان ایرانی بدون شناسنامه است که حتی اجدادشان هم شناسنامه نداشته .
راهی برای اثبات ایرانی بودن بعضی از کودکان بی هویت نیست
این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد:متاسفانه این کودکان شناسنامه ندارند و هیچ جور نمی شود ثابت کرد که اینها ایرانی هستند،بعضی از این ها مادر ایرانی هست وپدر اتباع ، یا پدر و مادر ایرانی هستند اما مشخص نیست که حتما ایرانی باشند.نهادهای اجتماعی تمایل دارند برای کودکان شناسنامه گرفته شود و این کودکان هم بتوانند مثل سایر کودکان زندگی کنند، نهادهای امنیتی به لحاظ ملاحظات امنیتی تمایل دارند که این اتفاق نیفتد ، که نیازمند بررسی در مجلس وکمیسونهای قضایی و کمیسیون های امنیتی مجلس است و نمایندگان مجلس باید به این امر ورود پیدا کند.
باید برای حمایت ازکودکان بی هویت قانون تصویب شود
بولحسنی اظهار داشت : ما در این خصوص ضعف قانونی داریم و باید برای حمایت ازاین کودکان معصوم قانونی تصویب شود باید این تعارضات بین نهادهای امنیتی ونهادهای احتماعی حل بشود، این را اضافه کنم که سال 96 لایحه ای در مجلس اعلام وصول شد راجع به حمایت از این کودکان که متاسفانه تا کنون مسکوت مانده ودر خصوصش تصمیم گیری نشد و به تصویب نرسیده است.
چه غصه غم انگیزی ،براستی گل شبدر چه کم از لاله احمر دارد .
امیدوارم همه نهادهای مدنی از جمله مجلس دراین زمینه قانونی به تصویب برسانند تا برای همیشه به دور تسلسل بزهکاری درجامعه پایان دهد. درصورت ادامه زندگی کودکان فاقد مدرک هویت آینده این بچه های معصوم بسیار نا امید کننده است .
منبع: روزنامه شاخه سبز قم
/8138/ 6133/