بزرگنمايي:

قم آنلاین - قم - در حالی که بیش از ده سال است خشکسالی رو خشکسالی در استان قم انباشته شده کاهش 55 درصدی بارندگی در سال گذشته نیز خبر از سخت‌تر شدن مدیریت منابع آبی می‌دهد.

 نزدیک شدن به روزهای گرم سال با یادآوری روزهای بدون باران نگرانی خشکسالی و کمبود آب را بیشتر در ذهن‌ها زنده می‌کند. آن هم در قم که حالا سالهاست خشکسالی روی خشکسالی جا خوش کرده است و هر سال بیش از گذشته شیره جان زمین کشیده می‌شود، آب از سر رودخانه‌های سطح زمین گذشته و آوردشان به صفر رسیده و حالا سالهاست که چاه‌ها جورشان را می‌کشند و هر روز بیش از گذشته از عمق قد می‌کشند.
گردوغبار و ریزگردها، تغییر اقلیم، شور شدن آب و خاک، از میان رفتن زیست‌بوم‌های طبیعی، نشست و رانش زمین، نابودی کشاورزی در برخی روستاها و تخلیه روستاها و افزایش هزینه توسعه شهرها همه تنها بخشی از مشکلاتی است که در نتیجه خشکسالی و از آن مهم‌تر مدیریت ناصحیح منابع آب در سال‌های گذشته گریبان قم را گرفته است.
آن طور که عباس جعفری می‌گوید به دلیل موقعیت جغرافیایی استان قم و قرار گیری در پایین دست این استان با آسیب‌های اکولوژیکی، زیست محیطی و هیدرولوژیکی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند و برداشت‌های بی رویه در این منطقه علاوه بر افت بیش از 10 متری سطح آب زیرزمینی، افت شدید کیفی منابع آب زیرزمینی را به همراه داشته است.
وی که دارنده دکتری محیط زیست بوده و به پژوهش‌های بسیاری در این رابطه پرداخته است اعتقاد دارد که یکی از عوامل نشست سطح زمین هم همین برداشت‌های بی رویه است که تخریب سکونتگاه‌ها و نابودی کلی سفره‌های آب زیرزمینی را به همراه دارد.
عبور از سال‌های سبز قم
عکس تاریخی ثبت شده در سال 1313 که توسط پژوهشگری به نام اشمیت از فراز شهر قم و با هواپیما گرفته شده به خوبی نمایش می‌دهد که در آن دوره قم و اطراف آن را باغ‌های گسترده احاطه کرده بود و از دور شهری بسیار آباد و سرسبز نشان داده شده است، روایت‌های مختلف هم از سرسبز و پر آب بودن قم در گذشته‌ای نه چندان دور حکایت می‌کند اما آن طور که جعفری می‌گوید امروز این وضعیت تا جایی پیش رفته است که آورد دو رودخانه قمرود و قره‌چای که اصلی‌ترین منابع آبی استان بودند از حدود 500 میلیون متر مکعب آورده سالانه به نزدیک صفر رسیده است و از کمربند سبزی که در سال‌های گذشته دور تا دور قم را احاطه کرده بود نیز دیگر خبری نیست.

این افزایش مصرف آب جایی مشخص‌تر می‌شود که بدانیم در طول 30 سال گذشته چاه‌های عمیق استان 9 برابر شده است و روز به روز به عمق چاه‌ها نیز افزوده شده است؛ این در حالی است که به گفته مدیرکل هواشناسی استان قم از 50 سال گذشته استان قم از لحاظ برداشت آب منطقه ممنوعه اعلام شده بود.
آن طور که یحیی زارع به خبرنگار مهر گفته است، نادیده گرفتن این هشدارها در طول 5 دهه گذشته وضعیت خشکسالی در استان را بسیار حساس کرده است، به طوری که حالا 10 سال است که در استان قم خشکسالی روی خشکسالی افزوده می‌شود.
به گفته وی با در نظر نگرفتن این هشدارها امروز قم با یک خشکسالی بسیار گسترده و انباشته شده روی هم مواجه است و در حالی که مدیریت آبی باید از سال‌ها قبل در برنامه قرار می‌گرفت نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه هر روز برداشت آب از استان بیشتر شده و چاه‌ها عمق بیشتری پیدا کردند.
کاهش شدید باران در قم
کاهش باران در سال گذشته نیز وضعیت را نگران کننده‌تر کرده است، آن طور که زارع گفته است بارش باران در قم از اول سال زراعی یعنی از اول مهرماه 96 تا به امروز به صورت میانگین 63 و نیم میلیمتر بوده است در حالی که در سال گذشته تا همین تاریخ 141 و نیم میلیمتر بارندگی ثبت شده بود.
به گفته مدیرکل هواشناسی استان قم در بلند مدت استان هم بارندگی 130 و نیم میلیمتر بوده است؛ یعنی نسبت به سال گذشته 78 میلیمتر و نسبت به بلند مدت 67 میلیمتر کاهش بارندگی داشته‌ایم و به طور کلی آمارها نشان می‌دهد که نسبت به سال گذشته بیش از 55 درصد کاهش بارندگی در استان قم داریم که این موضوع اهمیت مدیریت منابع آبی را بیشتر مطرح می‌کند.

زارع اما اعتقاد دارد که این وضعیت کاهش بارندگی منحصر به قم نیست و به صورت میانگین در کشور نیز بارندگی‌ها 108 میلیمتر بوده و نسبت به سال قبل از آن 44 درصد کاهش داشته است که در برخی مناطق وضعیت وخیم‌تر بوده و تا 80 درصد کاهش بارندگی در برخی از مناطق کشور نیز ثبت شده است.
عوامل نابودی محیط زیست در قم
کارشناسان معتقدند که این کمبود بارش‌ها در نتیجه تغییر اقلیم است که خود از تبعات صنعتی شدن بوده و در سراسر دنیا مشترک است، به گفته زارع این تغییر اقلیم هم بر اثر گرم شدن کره زمین و صنعتی شدن شهرها به وجود آمده است، در نظر نداشتن محیط زیست و منابع طبیعی در روند صنعتی شدن در سال‌های گذشته سبب نابودی محیط زیست شده است.
خودروهای تک سرنشین و رشد سرسام آور موتورسیکلت‌ها، توسعه صنایع آلاینده و مصرف سوخت‌های فسیلی همه به وجود آورنده گرمای بیشتر برای زمین هستند که در نتیجه آن به هم خوردگی و جابه‌جایی فصل‌ها و این بارش‌هایی ناگهانی را خواهیم داشت.
مدیرکل هواشناسی استان قم از بارش‌های اخیر در فصل بهار می‌گوید که امیدواری‌هایی را برای جبران بخشی از کمبود منابع آبی در بین مردم ایجاد کرده است اما زارع اعتقاد دارد که این بارندگی‌ها به هیچ وجه دردی را از خشکسالی قم دوا نخواهد کرد و تنها راه مدیریت این وضعیت این است که مردم خود نظارت داشته باشند و در این شرایط نامناسب حداقل مصرف خود را به نصف برسانند.